Ülkemizde Kullanımı En Yaygın Olan Telli Bir Türk Halk Çalgısıdır. Yörelere Ve Ebatlarına Göre Bu Çalgıya, Bağlama, Divan Sazı, Bozuk, Çöğür, Kopuz Irızva, Cura, Tambura Vb. Adlar Verilmektedir. Bağlama Ailesinin En Küçük Ve En İnce Ses Veren Çalgısı Curadır. Curadan Biraz Daha Büyük Ve Curaya Göre Bir Oktav Kalından Ses Veren Çalgı İse Tamburadır. Bağlama Ailesinin En Kalın Ses Veren Çalgısı İse Divan Sazı'dır. Tamburaya Göre Bir Oktav Kalından Ses Verir.
bağlama; Tekne, Göğüs Ve Sap Olmak Üzere Üç Ana Kısımdan Oluşmaktadır. Tekne Kısmı Genelde Dut Ağacından Yapılmaktadır. Ancak Dut Ağacının Dışında Ardıç, Kestane, Ceviz, Gürgen Gibi Ağaçlardan Da Yapılmaktadır. Göğüs Kısmı Ladin Ağacından, Sap Kısmı İse Gürgen, Ak Gürgen Veya Ardıç Ağacından Yapılmaktadır.
sap Kısmının Tekneden Uzak Kısmı Üzerinde Tellerin Bağlandığı Burgu Adı Verilen Parçalar Vardır. Bağlamanın Akordu Bu Burgular Kullanılarak Yapılmaktadır. Sap Kısmı Üzerinde Misina İle Bağlanmış Perdeler Bulunmaktadır. Bağlama Mızrap Veya Tezene Adı Verilen Kiraz Ağacı Kabuğu Veya Plastikten Yapılan Araçla Çalındığı Gibi Bazı Yörelerimizde Parmakla Da Çalınmaktadır. Bu Çalım Tekniğine Şelpe Adı Verilmektedir.
bağlama Üzerinde İkişerli Veya Üçerli Gruplar Halinde Üç Grup Tel Bulunmaktadır. Bu Tel Grupları Değişik Biçimlerde Akort Edilebilmektedir. Örneğin Bağlama Düzeni Adı Verilen Akort Biçiminde Alt Gruptaki Teller Yazılış İtibariyle La,orta Gruptaki Teller Re,üst Gruptaki Teller İse Mi Seslerini Vermektedir. Bu Akort Biçimi Dışında Kara Düzen (bozuk Düzen), Misket Düzeni, Müstezat, Abdal Düzeni, Rast Düzeni Vb. Akort Biçimleri De Vardır
mızraplı Sazların Atası Olarak Bilinen Kopuz, Türklerin En Eski Sazlarından Biridir, En Az 15 Asırdan Beri Kullanılmış Olan Bu Ünlü Mızraplı Saz, Bu Gün Yerini Anadolu'da Bağlama Ve Ailesi Sazlarına Bırakmış Olmakla Beraber. Orta Asya Ve Sibirya Türkleri Tarafından Halen Kullanılmaktadır. 17. Yüzyılda Anadolu'da Unutulmuş Yalnız Macaristan, Bosna Gibi O Zaman Ki Türk İmparatorluğu 'nun Serhat Eyaletlerinde Rağbet Gören Bir Sazdı. Kopuz, Türklerin Bir Çeşit Kültür Sembolü Ve Temsilcisi Olarak Asya, Avrupa Ve Afrika Gibi Üç Kıtaya Yayılmıştır.kopuz'u Türklerden Alıp Yüzyıllarca Kullanan Milletler Arasında Macarlar, Yunanlılar. Bulgarlar, Romenler. Ruslar, Estonlar, Ukraynalılar, Lehler, Finler, Almanlar Ve Sırpları Sayabiliriz.
kopuz Yüzyıllarca Türk Halk Şâirinin Ozanın Ayrılmaz Milli Sazı Olmuştur. "kopuz-ı Rumi • Anadolu Kopuzu" 15. Yüzyılda Anadolu Da, Mısır Ve Suriye Türklerinde Çok Değerli Bir Sazdı. Meraği' Ye Göre; 3 Telli Kopuz-ı Ozandan 5 Telli Olması Ve Uda Benzemesiyle Ayrılıyordu. Çeşitli Şekiller Çıkmış Araplar "kunbuz. Kubz, Kubuz" Demişler. Türkler "kopuz, Kobuz, Kubos" Ruslar "kobza" Tarzında Almışlardır.kopuzun İlk Şekli Önceleri Iklığ'da Olduğu Gibi Su Kabağından Teşekkül Etmiş, Zamanla Yerini Ağaçtan Oyularak Veya Dilimler Halinde Yapılan Gövdelere Terk Etmiş Ve Bu Sazımızdan Çok Çeşitli Sazlar Türemiştir.
bağlama Ve Ailesi
bağlama Ve Ailesi Sazlarını Tanıyabilmemiz İçin Önce Bu Sazların Atası Olarak Bilinen Kopuz' U Tanımamız Gerekir.kopuz' U Tanımamız İçin İse İlk İnsanlardan Başlamamız Gerekmektedir. Müziğin İlk İnsanlarda Nasıl Başladığını İncelediğimizde Her Ne Kadar Efsaneye Dayanan Tarafları Varsa Da Gerçek Olduğuna İnandığımız Yanları Da Bulunmaktadır. Esen Rüzgârların Sazlıklardaki Kırık Kamışlara Çarparak Çıkarmış Oldukları Islık Seslerini, Onların Da Taklit Ettikleri, Üzüntülü Ve Sevinçli Günlerinde Çıkarmış Oldukları Seslerin İlk Müzik Duygularını Verdikleri Tahmin Edilmektedir.zamanla Düşüncelerini Geliştirerek, Kamışın Veya Kirişin Çıkarmış Oldukları Sesler, Onların İlgisini Çekmeye Başlamış, Avlanmak Üzere Kullandıkları Ok Ve Yayların Bir Müzik Aleti Gibi De Kullanmış Oldukları Bilinmektedir.
avlanma Yayına Oku Sürerek Bir Takım Sesler Çıkarmışlar Ve Adına "okluğ" Demişler. Bilahare Okluğ' Un Ucuna Su Kabağı İlave Ederek Iklığ' A Dönüştürmüşler Ve At Kılından (kuyruk Kılı) Yapılan Yaylar İle De Çalmaya Çalışmışlardır. Avlanma Yayı Üzerindeki Kiriş Tellerin Sayısını Artırarak Arp, Çeng, Lir Gibi Sazların Doğmasını Sağlamışlardır.
su Kabağının Üst Kısmına İnce Deriler Gerdirip, Sap İlave Etmişler Ve Kiriş Telleri İle Üzerinden Geçirmek Suretiyle Sesin Daha Net Çıkmasını Sağlamışlar. Yay İle Çalınanlarına "ıklığ"parmak Veya Mızrap Türünden Maddelerle Çalınanlarına Da "kopuz" Adı Vermiş Oldukları Tarihi Belgelerden Anlaşılmaktadır.
ıklığ Yaylı Sazların, Kopuz İse Mızraplı Sazların Atası Olarak Bilinmektedir. Kopuz Sonraları Gövdesi Su Kabağı Yerine, Armudumsi Şekilde Ağaçlardan Oyularak Yapılmış, Üzerine Yine Deri Gerilmiş, Kiriş Teller Takılarak Uzun Yıllar Çalınmış, Daha Sonraları Da Derinin Yerini Ağaç (göğüs-ses Tablosu) Kiriş Tellerin Yerini İse, ****l Teller Almıştır.
17. Yüzyıl Sonlarına Doğru Kopuz Adı Yavaş,yavaş Unutulmuş Ve Yerine "bağlama" Deyimi Kullanılmaya Başlanmıştır.bağlama, Türk Halkı Arasında Oldukça Tutulmuş, Günden Güne Gelişmiş, Genişlemiş Geniş, Bir Aile Oluşturmuş. Asya'dan Avrupa'ya, Afrika'ya Ve Bütün Dünyaya Yayılmış, Herkesin Beğenisini Kazanmış, Pek Çok İnsanın Elinden Bırakamadığı Bir Saz Haline Gelmiştir.
bağlamanın İlk Olarak Orta Asya Türklerinden Kaynaklandığı Bilinen Bir Gerçektir. O Zamanlar Kopuz Olarak Bilinirdi, Bugün İse Bağlama Olarak Bilinmektedir.
bağlama Adının, Nereden Geldiği Ve Nasıl Hafızalara Yerleştiği Araştırıldığında Kesin Olarak Bilinmemekle Beraber, Birçok Fikirlerin İleriye Sürüldüğü Görülür Ve Bunlar Arasında Da Akla En Yakın Olan İse, Sapına Bağlanan Perdelerden Bağlama Denmiş Olabileceği Düşüncesi Ağırlık Kazanmaktadır. Kopuzun Önceleri Sapında Perde Olmayışı Da, Bu Düşüncelerin İsabet Oranını Artırmaktadır.
gerek Kopuz Olarak Bilindiği Devirlerde, Gerekse Bağlama Olarak Çalındığı Dönemlerde, Kutsal Bir Alet Gibi Sevgi Ve Saygı Görmüştür. Öpüp Başa Konulmuş, Ondan Sonra Çalınmış Evlerin En Güzel Köşelerine Asılmış, Çalanlara Da Büyük Saygı Duyulmuştur.
bugün Dahi Hikayelerini, Sözlerini Ve Türkülerini Dilimizden Düşürmediğimiz, Birçok Hikaye Ve Efsane Kahramanlarını Ve Bir O Kadar Da Halk Ozanının Doğmasını Sağlamış.
büyük Türk Milletinin Ruhunu Yüceltmiş, Ozanını İnletmiş, Aşığını Söyletmiş, Dertlisini Ağlatmış, Efesini Oynatmış Ve Bu Sazın Adına Kopuz Denmiş. Bağlama Denmiş.bu Güzel Sazımız Olmasa İdi, Yunus Emre'yi, Emrah'ı, Kerem 'i. Pir Sultan' I, Dadaloğlu' Nu, Veysel'i Kim Söyletecek? Karacaoğlan'ı Kim Coşturacak? Köroğlu'nu Kim Kükretecekti? Türk Milletine Yurdunda, Yuvasında. Serhat Boylarında Neşeyi Cesareti Ve Morali Kim Verecekti?
bu Güçlü Sazımızın Verdiklerini Ve Vereceklerini Saymakla Bitiremeyiz. Ne Yazık Ki Onun Değerini Yine De Gereği Gibi Bilememişiz, Halende Bilememekteyiz.birçok Milletin Enstrümanlarını (sazlarını) İncelemiş Bir Kişi Olarak Şunu Rahatlık Ve İftiharla Söyleyebilirim Ki, Sazımız Dünyadaki Binlerce Saz Arasında İlk Üçe Girebilen Bir Yapıya Sahiptir. Tek Başına Çalınıp, Zevkle Dinlenebilen Üç Sazdan Biridir. Piyano, Gitar, Bağlama,onunla Çalınamayacak Hiçbir Müzik Türü Yoktur. Perdelerinin Hareketli Oluşu, Her Sistemdeki Müziği Çalma İmkanı Sağlamaktadır. 2,5 Oktavlık Ses Sahası, Ses Tablosu (göğüs' Ü) Üzerine De Ya-pıştırılacak Perdeler İle 3 Oktava Kadar Da Genişletilmekte, Çok Çeşitli Mızrap (tezene) Alına (çırpma, Tarama, Düz Silkme, Kazıma, Fırıldak, Vurma, Çekme, Okşama Ve Parmakla) Şekilleri, Sazımızın Ne Kadar Esnek Ve Zengin İcra Tarzı Olduğunu Göstermektedir. Ayrıca Tespit Edilmiş 19 Ayrı Düzenle De Akort Edilmekte Ve Geniş Bir Aile Oluşturulması İle De 6 Oktava Yakın Ses Sahasına Yükselmekte, İstenildiğinde Binlerce Saz Aynı Anda Aynı Mızrabı Vurma Tekniğine De Sahip Olmaktadır.
sazımızdaki Yüksek Ajilite, Ses Rahatlığı, Denge Ve İcra Kolaylığı Hiçbir Sazda Yoktur.sazımızın Kıymetini Bilelim, Onu Gereği Gibi Değerlendirelim, Koruyalım Ve Lâyık Olduğu Yerlere Çıkaralım, Ona Gereği Gibi Önem Verdiğimiz Zaman, Müziğimizi Ve Sanatçılarımızı Bütün Dünyaya Tanıtmamız Daha Kolay Olacaktır.bugün Artık Ülkeler, Birbirlerine Üstünlüklerini, Güçlerini, Sanatçıları Ve Sporcularıyla Kanıtlamaya Çalışmaktadırlar. Bizim İse Şu Anda Çırpınan Güreşimiz Ve Emekleyen Futbolumuzla Bunları Kanıtlamamız Mümkün Değildir.ancak Sazımıza Önem Verdiğimiz Zaman Sesimizi Duyurur, Kendimizi Kanıtlar, Birçok Milletin Sevgi Ve Saygısını Kazanabiliriz. Hiç Bir Millete Nasip Olmayacak Güzellikle Müziğimiz Ve Folklorumuz Var Ve Onları En İyi Şekilde İcra Eden Sanatçılarımız, Virtüozlarımız Var. Onları Dünyaya Lanse Etmenin Yollarını Arayalım Yeni Yetişen Gençlerimizden Çok Daha Büyük Virtuozların Çıkacağına Milletçe İnanmaktayız.
müziğimizin Güzelliği, Sazımızın Güçlülüğü Onlara Bütün Dünya Milletlerinin Kapılarını Açacaktır.
almanya Ve Amerika, Yurdumuzdan Binlerce Saz Alma İsteğinde Bulunmaktadırlar. Yurdumuza Gelen Her Turist Ülkesine Bir Bağlama Götürmek İstemektedir. Buda Sazımızın Sadece Yurdumuzda Değil Dünyanın Her Yerinde Sevilip Arandığını Göstermeye Yetecek En Büyük Kanıtlardan Biridir.milletçe Konuya Eğilelim, Sesimizi Ve Gücümüzü Bütün Dünyaya Bu Yoldan Da Kanıtlamaya Çalışalım.
ülkemizin Ulusal Ve Folklorumuzun Temel Sazı Olan "bağlama" ,büyüklü Küçüklü, Çok Değişik Ebatlarda Yapılması Nedeniyle Oldukça Geniş Bir Aile Teşkil Etmektedir.bağlama Ailesi Başlıca Şu Sazlardan Oluşmaktadır. Meydan Sazı Divan Sazı . Çöğür , Bağlama , Bozuk . Aşık Sazı , Karadüzen Tanbura , Cura Bağlama , Bulgari , Irızva . Bağlama Curası , Tanbura Curası Vs.
bağlama Türk Halkının En Soylu Ve Yaygın Sazlarından Biridir. Yüz Yıllarca Türk Halkının Elinde Bir Bayrak Gibi Dolaşmış Halen De Elden Ele Dolaşmaktadır.
Âşık Sazı Olarak Tek Başına Çalınıp Söyleme Geleneği Sürdürmüş, Sonraları Türk Halk Müziğine Çeşitli Ağızlama Eş Ve Ortak Saz Olarak Girmiş, Gittikçe Gelişerek Takımlar Halinde Toplu İcra Geleneği Sürdürmüş Ve Halen Sürdürmektedir.
bağlama Genellikle İnsana Benzetilmiş, Sap Ucuna "baş", Burgularına Kulak . Yüz Kısmına (ses Tablosuna) Göğüs , Ses Kutusuna İse Gövde Denilmiştir.bağlama' Nın Gövde Kısmı Armudumsi Biçimde Ağaçlardan Oyularak Yapıldığı Gibi Dilimler Halinde De Yapılmaktadır. Tekne Kısmında Her Cins Ağaç Kullanılır. Ses Tablosuna (göğsüne) İse Beyaz Çam Denilen Ladin Veya Köknar Ağaçlan Kullanılır. Uzunca Bir Sapı Vardır, Sap Üzerine Kirişten Veya Misinadan 13 İle 30 Arasında Perde Bağlanır Bu Perdeler Türk Halk Müziğinde Kullanılan Seslerin Çıkarılmasını Sağlar. Ayrıca Perdelerin İleri Geri Kaydırılma İmkanına Sahip Olması İse Bağlama İle Her Tür Müziğin Çalınabilmesini Sağlamaktadır.
bağlamanın Telleri Önceleri Kirişten İdi. (bağırsak Tel) Bugün İse Çelikten Prinçten Ve Çelik Üzerine Bakır Sarılarak Yapılmaktadır. Telleri Üç Grup Halinde İkişerli Veya Üçerli Olarak Takılır. Tezene Denilen Kiraz Ağacı Kabuğundan Yapılmış Mızrapla Kucakta Tellere Vurularak Çalınır. Telleri, Bağlama Düzeni. Bozuk Düzen, Karadüzen Gibi 19 Ayrı Düzenle Akortlanarak Çalınmaktadır
bağlamanın 2,5 Oktav Ses Sahası Vardır. Ses Tablosu Üzerine Yapıştırılacak İlave Perdeler İle Ses Sahası 3 Oktava Kadar Çıkarılabilir.
bağlama Yurdumuzun Her Yerinde Çeşitli Ebatlarda Yapılmakta Ve Değişik Adlar Almaktadır. Genelde Hepsine Birden Bağlama Denildiği Gibi Adını Almış Olduğu Aile İçerisinde De Ebatına Ve Akorduna Göre De Bağlama Olarak Belirlenmiş Olanı Da Bulunmaktadır. Bu Ailenin Temel Sazıdır. Halk Arasında Saz Denildiğinde İlk Akla Gelen Bağlama Grubuna Giren Sazlar Olmaktadır. Bağlama Oldukça Geniş Bir Aile Oluşturur.
bağlama Ailesini Büyükten Küçüğe Doğru Şu Şekilde Sıralayabiliriz:
meydan Sazı
bağlama Ailesinin En Büyük Sazıdır. Sapında 30 - 32 Perdesi Vardır. En İnce Teli 35 - 40 Numaradır. Daha Ziyade Kalın Bam Tellerine (sargılı Tellere) Ağırlık Verilmekledir. Davudi Bir Sesi Vardır, Gayet Sade Bir Şekilde Çalınır. Bağlama Ailesinin Bas Sesli Sazı Da Denilir. Fiziksel Yapısı Oldukça Büyük Olması Nedeniyle, İcrası Da Oldukça Zor Olmaktadır. Bu Nedenle İcracılar Meydan Sazı'nı Çalmaktan Kaçınmaktadırlar. Onun Yerine Biraz Daha Küçüğü Olan Divan Sazını Çalmayı Tercih Ederler. Fakat Divan Sazı'nın Da Meydan Sazının Yerini Tutması Mümkün Olamayacağından Meydan Sazının Davudi Sesi Devamlı Şekilde Topluluk İçerisinde Aranır.
icracılarımızın Pek Çoğunun Kolayı Tercih Etmeleri Nedeniyle Küçük Sazlara Sarılmakla Ve Halk Musikîmizin Tınılarında Belirgin Bir Tizlik Hissedilmektedir. Bu Tizliğin Getirmiş Olduğu Cılızlık Zeybeklerde Ve Kahramanlık Türkülerinde Bas Seslere Ne Kadar İhtiyaç Olduğunu Açıkça Göstermektedir. En Büyük Temennimiz İcracılarımızın Meydan Sazımıza Gereği Gibi (önem Vererek Halk Mu*****ize Yeniden Kazandırmaları Ve Halk Mu*****izin İstenilen Tona Yükselmesini Sağlamalarıdır.
meydan Sadivan Sazı
meydan Sazından Biraz Daha Küçüktür. Üçerden Dokuz Teli Vardır. Bazı İcracılar Alta 3. Ortaya Ve Üste İkişerli Olmak Üzere 7 Tel De Takmaktadırlar. Divan Sazı Da Halk Mu*****izin Güçlü Sazlarındandır. Meydan Sazından Dört Ses Tiz Akort Edilir. Meydan Sazının Alt Teli "la" Sesine Divan Sazının Alt Teli İse "re" Sesine Akort Edilir. Bağlama Ailesi Sazlarında, Genel Olarak Alt Tellerin Akortları Değişmez. Değişen Orta Ve Üst Tellerin Akortlarıdır. Her Sazın Tonuna Göre Alt Telin Akordu Genel Olarak Sabit Bırakılır, Devamlı Olarak Değişen Orta Ve Üst Tellerdir.
çöğür
divan Sazına Yakın Büyüklükte 9 İle 6 Tel Takılmakta Ve 15 Kadar Perdesi Bulunmaktadır.akordu: Alt İki Tel La Orta Tellerin Birisi La Diğeri Re, Üst Teller Sol Sesine Akort Edilir.çöğür İle; Nefes, Ayin Ve Semai Gibi Havalar Çalınır, Bugün Daha Ziyade Curası Çalınmakladır. Yeni Yetişen Gençlerimiz, Cura Bağlamadan Az Farklı Bu Saza Çöğür Diyerek, Aslını Curası İle Karıştırmaktadırlar. Cura; Adı Geçen Sazın Bir Oktav Daha Tizi Ve Küçüğüne Denir.
bağlama
adını Alan Ailenin Temel Sazıdır. 17-24 Perdesi Vardır. Meydan Sazından Bir Oktav. Divan Sazından İse Beş Ses Tizdir. Üçerli Gruplar Halinde 6 İle 9 Tel Takılır. Alt Telleri L3 Sesine Akort Edilir. Orta Ve Üst Teller De Devamlı Akort Değişikliği Yapılır. Her Düzende Değişen Orta Ve Üst Tellerin Akortlarıdır.bağlama Düzeni Alt (la) Orta (re) Üst (mi) Ayrıca 19 Ayrı Düzende De Çalınır.
bozuk
bağlama' Nın İkinci Bir Adına Da Bozuk Denir. 15-18 Perdesi Vardır. Üçerli Gruplar Hailde 9 Tel Takılır. Ortaya İki San Ve Bir İnce Çelik Tel. Üste Ve Alta İse Birer Kalın Sarı Ve İkişer Çelik Takılır. San Teller Çelik Tellere Göre Bir Oktav Daha Pes Akort Edilir.
tatlı Bir Sesi Vardır, Genellikle Güney Ve Ege Yörelerimizde Bozuk Olarak Bilinir Ve Çalımı. Bozuk Düzeni Oldukça Yaygındır. Atasözü Gibi Dillerden Düşmez.akortları İse Alt (la) Orta (re) Üst (sol) Seslerine Düzenlenir.bu Sazımıza Genel Yerlerde Ve Meydanda Çalınmasından Dolayı Meydan Sazı Denilmiştir. 12 Teli Bulunması Nedeniyle Bazı Yörelerde 12 Telli Saz Da Denilmektedir. Meydan Sazlarının Bazıları Kısa Saplıdır, Bu Da İcralarımızın Bir Kısmının Sazın Sapına Kollanılın Yetişmemesinden Dolayı, Saplan Özel Olarak Kısaltılmış Olmasından İleri Gelmektedir.yunanlılar Bozuk Sazımızı Almış Adının Sonuna Bir "i" Harfi Ekleyip "bozuki" Diyerek Kendilerine Mal Etmişler Ve Dünya Müzik Tarihini De Yanıltmaya Çalışmışlardır.gerçekler Ortadadır. Türklerin Ona Asya Dan Getirdikleri Sazlarının (adının) Sonuna Bir (i) Harfi Eklemekle Nasıl Yunanlıya Mâl Edilmeye Kalkılır.
Âşık Sazı
aşıkların (halk Ozanlarının) Çalmış Oldukları Bağlamaya Âşık Sazı Denilmektedir. Normal Bağlama İle Arasında Pek Az Fark Vardır. Sapı Normale Göre Daha Kısadır.
13, - 15 Perdesi Vardır. Dip Perdesi (re) Değil (do)dur. 6 Tellidir, Nadir Olarak 9 Telli Olur.
tanbura
bağlama' Dan Daha Küçüktür. Divan Sazından Bir Oktav Tizdir Ve Divan Sazının Curası Olarak Bilinir. Bağlamadan İse Dön Ses Tizdir. 3 Grup Halinde İkişerden 6 Tel Takılır, Teller Çeliktir. Onaya Çift San Teller Takıldığı Dönemler De Olmuştur. Alt (re) Ona (sol), Üst (do) Seslerine Akort Edilir. Genellikle İcracıların En Çok Kullandıkları Sazdır.
bağlamanın Ve Tanbura Nın Küçüğüdür. 6 Telli, Seri Ve Oynak Çalınması Gereken Melodiler İçin Çok Kullanışlı Bir Sazdır.
iki Telli Saz
anadolu Nun En Eski Saz Örneklerinden Biridir. Cura Bağlama Büyüklüğündedir. İki Teli Vardır.zamanında Çok Yaygınlık Kazanmıştır. Çifte Telli Oyunu Bu Sazla Çalındığı İçin Adını İki Telliden Almıştır.
bulgari
4 Telli Olduğu Gibi 2 Tellilerine De Rastlanır. 16 Perdeli Güneyde Ve Kayseri Yöresinde Görülür. Cüra' Ya Yakındır. Eski Volga Boylarında Yerleşmiş, Bulgari İsimli Türk Boylarındanbazıları Anadolu'ya Geçerek Toros Bölgesindeki Yaylalara Yerleşmişler Ve Ellerinden Düşürmedikleri Cura Bağlamalarının Bir Benzeri Olan Bu Sazın Adı Da Onlardan Gelmektedir.
ırızva
üç Tek Telli 13 Perdelidir. Cura Bağlama Büyüklüğünde, Tekne Kısmı Yanlardan Tabana Doğru Konik Olarak İner, Ark A Kesitinden Bir Üçgeni Andırır, Parmak Uçları İle Çalınır.
kara Düzen
gaziantep Dolaylarında Halen Bu Adla Kullanılmakta Olup, Irızva' Dan Biraz Büyükçedir. Karadüzen, Tezene İle Değil Parmak Uçları İle Çalınmaktadır.
cura
bağlama Ailesinin En Küçük Sazlarındandır. 7-16 Perdesi, 3-6 Teli Bulunmaktadır. Genellikle 6 Telli Olduğu Gibi, 3 Tek Telli Olanları Ve Ayrıca Altta İki Ortada İki Üstte İse Tek Telli Olanlarına Rastlanır, Hatta İki Telli Olanlarına Da Rastlanmıştır.
bağlama Ve Bozuk Düzenlerine Akort Edilir. İki Tellinin Akort Düzeni Alt Tel (la), Üst Tel (re) Üç Telli Olanların İse Alttan Üste Doğru Akortlanmaktadır. Kütahya Yöresinde Eskilerin Parmakla Çaldığı Cura Boyunda, Oralarda Adına Bağlama Denilen Bir Saza Rastlanır. Bu Sazın Diğerlerinden Farkı Sap Üzerinde Bir Adet Burgusunun Fazla Olmasıdır. Bu Fazla Burguya Dem Teli Denilen Bir Tel Takılır. Düzeni Alttan Üste Doğru (la - Re - Re) Olarak Akortlanır. Dem Teli'nin Akordu Üst Telin Bir Oktav Tizine Çekilir. Bir Başka Düzen Şekil De Alttan Üste Doğru (la - Re- Fa) Olarak Akortlanır.
burdur Yöresinde De Bağlama Düzenine Akortlanmış Curaların Tezene Yerine Parmakla Ça-lındığı Görülmüştür.
başından Beri Adlarını Sıralayıp Tanıtmaya Çalıştığımız Bağlama Ailesi Sazlarının Bazıları Tek Çalınıp Söylenmektedir. Bunlar İçerisinden Bir Arada Çalınabilen Bir Aile Daha Oluşur. Onlara Da Takım Halinde Çalınabilen Bağlama Ailesi Adı Verilir.
bu Aileyi De Şu Şekilde Sıralayabiliriz:
meydan Sazı:la Sesine Akort Edilir. Bağlama Ailesinin En Büyük Sazıdır. Form Boyu 52,5 Cm. Sap Boyu 70 Cm, Tel Boyu 112 Cm., Form Eni Ve Derinliği 31,5 Cm.dir.
divan Sazı:re Sesine Akort Edilir.meydan Sazından Dört Ses Tizdir.form Boyu: 49 Cm.. Sap Boyu: 65 Cm.. Tel Boyu: 104 Cm., Form Eni Ve Derinliği: 29,5 Cm .dir.
bağlama:la Sesine Akort Edilir. Meydan Sazından Bir Oktav, Divan Sazından İse Beş Ses Tizdir, Adını Alan Ailenin Temel Sazıdır.form Boyu: 42 Cm.. Sap Boyu: 55 Cm., Tel Boyu: 88 Cm. .form Eni Ve Derinliği 25 C M.dir.
tanbura:re Sesine Akort Edilir. Divan Sazından Bir Oktav, Bağlamadan İse Dört Ses Tizdir. Form Boyu: 38 Cm, Sap Boyu: 50 Cm.. Tel Boyu: 80 Cm.. Form Eni Ve Derinliği 22.8 Cm.
bağlama Curası:la Sesine Akort Edilir. Bağlamadan Bir Oktav, Tanbura’dan İse Beş Ses Tizdir. Form Boyu: 26.5 Cm.. Sap Boyu: 35 Cm.. Tel Boyu: 56 Cm.. Form Eni Ve Derinliği: 15.5 Cm.dir.
tanbura Curası:re Sesine Akort Edilir. Tanbura'dan Bir Oktav. Bağlama Curasından Dört Ses Tizdir. Form Boyu: 22,5 Cm.. Sap Boyu: 30 Cm.. Tel Boyu: 48 Cm.. Fonu Eni Ve Derinliği: 13,5 Cm.dir
bağlama Düzenlerinin Bağlamaya Yapmış Olduğu Etkiler
bağlama İcrasında On Dokuz Ayrı Düzen Tespit Edilmiş Bulunmaktadır. Bu Düzenlerin Her Biri Bağlamayı Değişik Şekillerde Etkilemekte Ve 70 İle 125 Kg.- Kuvvetlik Bir Gerilim Alıma Sokarak, Fiziksel Yapısında Bazı Değişikliklere Sebep Olmaktadırlar.
bir Bağlamanın Fiziksel Yapısında 90 İle 100 Kg.- Kuvvetlik Bir Gerilik Ve 500 İla 600 Gr.- Cm.' Lik Bir Basınç Normal Kabul Edilebilmekte Ve Bunun Üzerindeki Gerilim Ve Basıncı Getiren Düzenler Bağlamanın Fiziksel Yapısını Zorlayarak Sapını Öne Doğru Kıvırmakta Ve Göğüs Denilen Ses Tablosunun Çökmesine Neden Olmaktadırlar. Sapı Kıvrılan Ve Göğüs Tablosu Çöken Bir Sazı Çalmak İse Oldukça Güçtür. Normalin Altında Bir Gerilim, Basınç Getiren Düzenler İse. Sazda İstenilen Tınıyı Sağlayamadıklarından, Kulağa Hoş Gelmeyen Seslerin Çıkmasına Neden Olmaktadırlar.sazda Devamlı Bir Denge Sağlayabilmek İçin, Normalin Altında Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenlerde, Tel Kalıklıklarında Yüzde Birden, Yüzde Beşe Doğru Teller Kalınlaştırılmalı Normalin Üstünde Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenlerde İse, Bunun Tersi Uygulanmalı Yani. Yüzde Birden Yüzde Beşe Kadar Tellerin İncesi Takılmalıdır. Böylelikle, Sazın Devamlı Olarak Normal Gerilim Ve Basınç Altında Bulundurulması Sağlanacağından, Sazın Dengesi Ve Tınısı Bozulmamış Olacaktır.
- Saza Normal Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenler: Bağlama Düzeni. Eviç Düzeni. Müstezat Düzeni, Misket Düzeni. Sabahi Düzeni Ve Bozuk Düzenidir.
- Nomalin Altında Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenler: Ümmi Düzeni. Hüseyni Düzeni. Acemaşiran Düzeni. Hüzzam Düzeni Ve Kütahya Düzenidir.
-nomalin Üzerinde Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenler İse: Yeksani Düzeni. Zirgüle Düzeni. Kayseri Düzeni. Çargah Düzeni. Segah Düzeni Ve Sur Düzenidir. Her Düzenin Etkileri Listeler Halinde İleriki Sayfalardadır.
tar
"tar" Tel Anlamına Gelmektedir. Kopuzdan Gelişen Sazlarımızdandır. Mızraplı Sazlar Grubuna Girer, Genellikle Bu Sazımızla Azeri Türküleri Çalınır. Göğüste Av Tüfeği Gibi Tutulup, Mızrap İle Çalınan Bu Sazımız, Geçmiş Yıllara Nazaran Son Yıllarda Daha Da Çok Rağbet Görmekte Ve Daha Çok İcracı Yetişmekle, Öncülüğünü Ve Hocalığını Kıymetli Sanatçı Doç. Dr. Şenel Önaldı Yapmaktadır.
azeri Türklerinin De Folklor Sazı Olması Nedeniyle İran Da Da Yaygın Bir Şekilde Çalınmaktadır.tarın Kendine Has Güzel Bir Sesi Ve 2,5 Oktav Ses Sahası Vardır.
gövde Kısmı Ortadan Boğumlu, Teknesi Ağaçlardan Oyularak Veya Dilimli Olarak Yapılır. Üzerine Yürek Zarı Ve İnce Deriler Gerilir. Uzunca Bir Sapı Vardır Ve Sapına, Bağlamada Olduğu Gibi Perdeler Bağlanır, 3 Çift Ve 3 Tek Olmak Üzere 9 Teli Vardır, 3 Çifti İcrada Kullanılır, Diğer 3 Teki Rezonans (ahenk) Telleridir. Telleri Çelikten Olup, Beşli Ve Dörtlü Andıklara Göre Akort Edilir. Alt Tel Do. Orta Tel Sol, Üst Tel Do, Ahenk Telleri De Bunlara Göre Akort Edilir. Bin Yılı Aşkın Bir Maziye Sahip Olan Bu Güzel Sazın Mızrabı İse Boynuzdan Yapılmaktadır.
bağlama; Tekne, Göğüs Ve Sap Olmak Üzere Üç Ana Kısımdan Oluşmaktadır. Tekne Kısmı Genelde Dut Ağacından Yapılmaktadır. Ancak Dut Ağacının Dışında Ardıç, Kestane, Ceviz, Gürgen Gibi Ağaçlardan Da Yapılmaktadır. Göğüs Kısmı Ladin Ağacından, Sap Kısmı İse Gürgen, Ak Gürgen Veya Ardıç Ağacından Yapılmaktadır.
sap Kısmının Tekneden Uzak Kısmı Üzerinde Tellerin Bağlandığı Burgu Adı Verilen Parçalar Vardır. Bağlamanın Akordu Bu Burgular Kullanılarak Yapılmaktadır. Sap Kısmı Üzerinde Misina İle Bağlanmış Perdeler Bulunmaktadır. Bağlama Mızrap Veya Tezene Adı Verilen Kiraz Ağacı Kabuğu Veya Plastikten Yapılan Araçla Çalındığı Gibi Bazı Yörelerimizde Parmakla Da Çalınmaktadır. Bu Çalım Tekniğine Şelpe Adı Verilmektedir.
bağlama Üzerinde İkişerli Veya Üçerli Gruplar Halinde Üç Grup Tel Bulunmaktadır. Bu Tel Grupları Değişik Biçimlerde Akort Edilebilmektedir. Örneğin Bağlama Düzeni Adı Verilen Akort Biçiminde Alt Gruptaki Teller Yazılış İtibariyle La,orta Gruptaki Teller Re,üst Gruptaki Teller İse Mi Seslerini Vermektedir. Bu Akort Biçimi Dışında Kara Düzen (bozuk Düzen), Misket Düzeni, Müstezat, Abdal Düzeni, Rast Düzeni Vb. Akort Biçimleri De Vardır
mızraplı Sazların Atası Olarak Bilinen Kopuz, Türklerin En Eski Sazlarından Biridir, En Az 15 Asırdan Beri Kullanılmış Olan Bu Ünlü Mızraplı Saz, Bu Gün Yerini Anadolu'da Bağlama Ve Ailesi Sazlarına Bırakmış Olmakla Beraber. Orta Asya Ve Sibirya Türkleri Tarafından Halen Kullanılmaktadır. 17. Yüzyılda Anadolu'da Unutulmuş Yalnız Macaristan, Bosna Gibi O Zaman Ki Türk İmparatorluğu 'nun Serhat Eyaletlerinde Rağbet Gören Bir Sazdı. Kopuz, Türklerin Bir Çeşit Kültür Sembolü Ve Temsilcisi Olarak Asya, Avrupa Ve Afrika Gibi Üç Kıtaya Yayılmıştır.kopuz'u Türklerden Alıp Yüzyıllarca Kullanan Milletler Arasında Macarlar, Yunanlılar. Bulgarlar, Romenler. Ruslar, Estonlar, Ukraynalılar, Lehler, Finler, Almanlar Ve Sırpları Sayabiliriz.
kopuz Yüzyıllarca Türk Halk Şâirinin Ozanın Ayrılmaz Milli Sazı Olmuştur. "kopuz-ı Rumi • Anadolu Kopuzu" 15. Yüzyılda Anadolu Da, Mısır Ve Suriye Türklerinde Çok Değerli Bir Sazdı. Meraği' Ye Göre; 3 Telli Kopuz-ı Ozandan 5 Telli Olması Ve Uda Benzemesiyle Ayrılıyordu. Çeşitli Şekiller Çıkmış Araplar "kunbuz. Kubz, Kubuz" Demişler. Türkler "kopuz, Kobuz, Kubos" Ruslar "kobza" Tarzında Almışlardır.kopuzun İlk Şekli Önceleri Iklığ'da Olduğu Gibi Su Kabağından Teşekkül Etmiş, Zamanla Yerini Ağaçtan Oyularak Veya Dilimler Halinde Yapılan Gövdelere Terk Etmiş Ve Bu Sazımızdan Çok Çeşitli Sazlar Türemiştir.
bağlama Ve Ailesi
bağlama Ve Ailesi Sazlarını Tanıyabilmemiz İçin Önce Bu Sazların Atası Olarak Bilinen Kopuz' U Tanımamız Gerekir.kopuz' U Tanımamız İçin İse İlk İnsanlardan Başlamamız Gerekmektedir. Müziğin İlk İnsanlarda Nasıl Başladığını İncelediğimizde Her Ne Kadar Efsaneye Dayanan Tarafları Varsa Da Gerçek Olduğuna İnandığımız Yanları Da Bulunmaktadır. Esen Rüzgârların Sazlıklardaki Kırık Kamışlara Çarparak Çıkarmış Oldukları Islık Seslerini, Onların Da Taklit Ettikleri, Üzüntülü Ve Sevinçli Günlerinde Çıkarmış Oldukları Seslerin İlk Müzik Duygularını Verdikleri Tahmin Edilmektedir.zamanla Düşüncelerini Geliştirerek, Kamışın Veya Kirişin Çıkarmış Oldukları Sesler, Onların İlgisini Çekmeye Başlamış, Avlanmak Üzere Kullandıkları Ok Ve Yayların Bir Müzik Aleti Gibi De Kullanmış Oldukları Bilinmektedir.
avlanma Yayına Oku Sürerek Bir Takım Sesler Çıkarmışlar Ve Adına "okluğ" Demişler. Bilahare Okluğ' Un Ucuna Su Kabağı İlave Ederek Iklığ' A Dönüştürmüşler Ve At Kılından (kuyruk Kılı) Yapılan Yaylar İle De Çalmaya Çalışmışlardır. Avlanma Yayı Üzerindeki Kiriş Tellerin Sayısını Artırarak Arp, Çeng, Lir Gibi Sazların Doğmasını Sağlamışlardır.
su Kabağının Üst Kısmına İnce Deriler Gerdirip, Sap İlave Etmişler Ve Kiriş Telleri İle Üzerinden Geçirmek Suretiyle Sesin Daha Net Çıkmasını Sağlamışlar. Yay İle Çalınanlarına "ıklığ"parmak Veya Mızrap Türünden Maddelerle Çalınanlarına Da "kopuz" Adı Vermiş Oldukları Tarihi Belgelerden Anlaşılmaktadır.
ıklığ Yaylı Sazların, Kopuz İse Mızraplı Sazların Atası Olarak Bilinmektedir. Kopuz Sonraları Gövdesi Su Kabağı Yerine, Armudumsi Şekilde Ağaçlardan Oyularak Yapılmış, Üzerine Yine Deri Gerilmiş, Kiriş Teller Takılarak Uzun Yıllar Çalınmış, Daha Sonraları Da Derinin Yerini Ağaç (göğüs-ses Tablosu) Kiriş Tellerin Yerini İse, ****l Teller Almıştır.
17. Yüzyıl Sonlarına Doğru Kopuz Adı Yavaş,yavaş Unutulmuş Ve Yerine "bağlama" Deyimi Kullanılmaya Başlanmıştır.bağlama, Türk Halkı Arasında Oldukça Tutulmuş, Günden Güne Gelişmiş, Genişlemiş Geniş, Bir Aile Oluşturmuş. Asya'dan Avrupa'ya, Afrika'ya Ve Bütün Dünyaya Yayılmış, Herkesin Beğenisini Kazanmış, Pek Çok İnsanın Elinden Bırakamadığı Bir Saz Haline Gelmiştir.
bağlamanın İlk Olarak Orta Asya Türklerinden Kaynaklandığı Bilinen Bir Gerçektir. O Zamanlar Kopuz Olarak Bilinirdi, Bugün İse Bağlama Olarak Bilinmektedir.
bağlama Adının, Nereden Geldiği Ve Nasıl Hafızalara Yerleştiği Araştırıldığında Kesin Olarak Bilinmemekle Beraber, Birçok Fikirlerin İleriye Sürüldüğü Görülür Ve Bunlar Arasında Da Akla En Yakın Olan İse, Sapına Bağlanan Perdelerden Bağlama Denmiş Olabileceği Düşüncesi Ağırlık Kazanmaktadır. Kopuzun Önceleri Sapında Perde Olmayışı Da, Bu Düşüncelerin İsabet Oranını Artırmaktadır.
gerek Kopuz Olarak Bilindiği Devirlerde, Gerekse Bağlama Olarak Çalındığı Dönemlerde, Kutsal Bir Alet Gibi Sevgi Ve Saygı Görmüştür. Öpüp Başa Konulmuş, Ondan Sonra Çalınmış Evlerin En Güzel Köşelerine Asılmış, Çalanlara Da Büyük Saygı Duyulmuştur.
bugün Dahi Hikayelerini, Sözlerini Ve Türkülerini Dilimizden Düşürmediğimiz, Birçok Hikaye Ve Efsane Kahramanlarını Ve Bir O Kadar Da Halk Ozanının Doğmasını Sağlamış.
büyük Türk Milletinin Ruhunu Yüceltmiş, Ozanını İnletmiş, Aşığını Söyletmiş, Dertlisini Ağlatmış, Efesini Oynatmış Ve Bu Sazın Adına Kopuz Denmiş. Bağlama Denmiş.bu Güzel Sazımız Olmasa İdi, Yunus Emre'yi, Emrah'ı, Kerem 'i. Pir Sultan' I, Dadaloğlu' Nu, Veysel'i Kim Söyletecek? Karacaoğlan'ı Kim Coşturacak? Köroğlu'nu Kim Kükretecekti? Türk Milletine Yurdunda, Yuvasında. Serhat Boylarında Neşeyi Cesareti Ve Morali Kim Verecekti?
bu Güçlü Sazımızın Verdiklerini Ve Vereceklerini Saymakla Bitiremeyiz. Ne Yazık Ki Onun Değerini Yine De Gereği Gibi Bilememişiz, Halende Bilememekteyiz.birçok Milletin Enstrümanlarını (sazlarını) İncelemiş Bir Kişi Olarak Şunu Rahatlık Ve İftiharla Söyleyebilirim Ki, Sazımız Dünyadaki Binlerce Saz Arasında İlk Üçe Girebilen Bir Yapıya Sahiptir. Tek Başına Çalınıp, Zevkle Dinlenebilen Üç Sazdan Biridir. Piyano, Gitar, Bağlama,onunla Çalınamayacak Hiçbir Müzik Türü Yoktur. Perdelerinin Hareketli Oluşu, Her Sistemdeki Müziği Çalma İmkanı Sağlamaktadır. 2,5 Oktavlık Ses Sahası, Ses Tablosu (göğüs' Ü) Üzerine De Ya-pıştırılacak Perdeler İle 3 Oktava Kadar Da Genişletilmekte, Çok Çeşitli Mızrap (tezene) Alına (çırpma, Tarama, Düz Silkme, Kazıma, Fırıldak, Vurma, Çekme, Okşama Ve Parmakla) Şekilleri, Sazımızın Ne Kadar Esnek Ve Zengin İcra Tarzı Olduğunu Göstermektedir. Ayrıca Tespit Edilmiş 19 Ayrı Düzenle De Akort Edilmekte Ve Geniş Bir Aile Oluşturulması İle De 6 Oktava Yakın Ses Sahasına Yükselmekte, İstenildiğinde Binlerce Saz Aynı Anda Aynı Mızrabı Vurma Tekniğine De Sahip Olmaktadır.
sazımızdaki Yüksek Ajilite, Ses Rahatlığı, Denge Ve İcra Kolaylığı Hiçbir Sazda Yoktur.sazımızın Kıymetini Bilelim, Onu Gereği Gibi Değerlendirelim, Koruyalım Ve Lâyık Olduğu Yerlere Çıkaralım, Ona Gereği Gibi Önem Verdiğimiz Zaman, Müziğimizi Ve Sanatçılarımızı Bütün Dünyaya Tanıtmamız Daha Kolay Olacaktır.bugün Artık Ülkeler, Birbirlerine Üstünlüklerini, Güçlerini, Sanatçıları Ve Sporcularıyla Kanıtlamaya Çalışmaktadırlar. Bizim İse Şu Anda Çırpınan Güreşimiz Ve Emekleyen Futbolumuzla Bunları Kanıtlamamız Mümkün Değildir.ancak Sazımıza Önem Verdiğimiz Zaman Sesimizi Duyurur, Kendimizi Kanıtlar, Birçok Milletin Sevgi Ve Saygısını Kazanabiliriz. Hiç Bir Millete Nasip Olmayacak Güzellikle Müziğimiz Ve Folklorumuz Var Ve Onları En İyi Şekilde İcra Eden Sanatçılarımız, Virtüozlarımız Var. Onları Dünyaya Lanse Etmenin Yollarını Arayalım Yeni Yetişen Gençlerimizden Çok Daha Büyük Virtuozların Çıkacağına Milletçe İnanmaktayız.
müziğimizin Güzelliği, Sazımızın Güçlülüğü Onlara Bütün Dünya Milletlerinin Kapılarını Açacaktır.
almanya Ve Amerika, Yurdumuzdan Binlerce Saz Alma İsteğinde Bulunmaktadırlar. Yurdumuza Gelen Her Turist Ülkesine Bir Bağlama Götürmek İstemektedir. Buda Sazımızın Sadece Yurdumuzda Değil Dünyanın Her Yerinde Sevilip Arandığını Göstermeye Yetecek En Büyük Kanıtlardan Biridir.milletçe Konuya Eğilelim, Sesimizi Ve Gücümüzü Bütün Dünyaya Bu Yoldan Da Kanıtlamaya Çalışalım.
ülkemizin Ulusal Ve Folklorumuzun Temel Sazı Olan "bağlama" ,büyüklü Küçüklü, Çok Değişik Ebatlarda Yapılması Nedeniyle Oldukça Geniş Bir Aile Teşkil Etmektedir.bağlama Ailesi Başlıca Şu Sazlardan Oluşmaktadır. Meydan Sazı Divan Sazı . Çöğür , Bağlama , Bozuk . Aşık Sazı , Karadüzen Tanbura , Cura Bağlama , Bulgari , Irızva . Bağlama Curası , Tanbura Curası Vs.
bağlama Türk Halkının En Soylu Ve Yaygın Sazlarından Biridir. Yüz Yıllarca Türk Halkının Elinde Bir Bayrak Gibi Dolaşmış Halen De Elden Ele Dolaşmaktadır.
Âşık Sazı Olarak Tek Başına Çalınıp Söyleme Geleneği Sürdürmüş, Sonraları Türk Halk Müziğine Çeşitli Ağızlama Eş Ve Ortak Saz Olarak Girmiş, Gittikçe Gelişerek Takımlar Halinde Toplu İcra Geleneği Sürdürmüş Ve Halen Sürdürmektedir.
bağlama Genellikle İnsana Benzetilmiş, Sap Ucuna "baş", Burgularına Kulak . Yüz Kısmına (ses Tablosuna) Göğüs , Ses Kutusuna İse Gövde Denilmiştir.bağlama' Nın Gövde Kısmı Armudumsi Biçimde Ağaçlardan Oyularak Yapıldığı Gibi Dilimler Halinde De Yapılmaktadır. Tekne Kısmında Her Cins Ağaç Kullanılır. Ses Tablosuna (göğsüne) İse Beyaz Çam Denilen Ladin Veya Köknar Ağaçlan Kullanılır. Uzunca Bir Sapı Vardır, Sap Üzerine Kirişten Veya Misinadan 13 İle 30 Arasında Perde Bağlanır Bu Perdeler Türk Halk Müziğinde Kullanılan Seslerin Çıkarılmasını Sağlar. Ayrıca Perdelerin İleri Geri Kaydırılma İmkanına Sahip Olması İse Bağlama İle Her Tür Müziğin Çalınabilmesini Sağlamaktadır.
bağlamanın Telleri Önceleri Kirişten İdi. (bağırsak Tel) Bugün İse Çelikten Prinçten Ve Çelik Üzerine Bakır Sarılarak Yapılmaktadır. Telleri Üç Grup Halinde İkişerli Veya Üçerli Olarak Takılır. Tezene Denilen Kiraz Ağacı Kabuğundan Yapılmış Mızrapla Kucakta Tellere Vurularak Çalınır. Telleri, Bağlama Düzeni. Bozuk Düzen, Karadüzen Gibi 19 Ayrı Düzenle Akortlanarak Çalınmaktadır
bağlamanın 2,5 Oktav Ses Sahası Vardır. Ses Tablosu Üzerine Yapıştırılacak İlave Perdeler İle Ses Sahası 3 Oktava Kadar Çıkarılabilir.
bağlama Yurdumuzun Her Yerinde Çeşitli Ebatlarda Yapılmakta Ve Değişik Adlar Almaktadır. Genelde Hepsine Birden Bağlama Denildiği Gibi Adını Almış Olduğu Aile İçerisinde De Ebatına Ve Akorduna Göre De Bağlama Olarak Belirlenmiş Olanı Da Bulunmaktadır. Bu Ailenin Temel Sazıdır. Halk Arasında Saz Denildiğinde İlk Akla Gelen Bağlama Grubuna Giren Sazlar Olmaktadır. Bağlama Oldukça Geniş Bir Aile Oluşturur.
bağlama Ailesini Büyükten Küçüğe Doğru Şu Şekilde Sıralayabiliriz:
meydan Sazı
bağlama Ailesinin En Büyük Sazıdır. Sapında 30 - 32 Perdesi Vardır. En İnce Teli 35 - 40 Numaradır. Daha Ziyade Kalın Bam Tellerine (sargılı Tellere) Ağırlık Verilmekledir. Davudi Bir Sesi Vardır, Gayet Sade Bir Şekilde Çalınır. Bağlama Ailesinin Bas Sesli Sazı Da Denilir. Fiziksel Yapısı Oldukça Büyük Olması Nedeniyle, İcrası Da Oldukça Zor Olmaktadır. Bu Nedenle İcracılar Meydan Sazı'nı Çalmaktan Kaçınmaktadırlar. Onun Yerine Biraz Daha Küçüğü Olan Divan Sazını Çalmayı Tercih Ederler. Fakat Divan Sazı'nın Da Meydan Sazının Yerini Tutması Mümkün Olamayacağından Meydan Sazının Davudi Sesi Devamlı Şekilde Topluluk İçerisinde Aranır.
icracılarımızın Pek Çoğunun Kolayı Tercih Etmeleri Nedeniyle Küçük Sazlara Sarılmakla Ve Halk Musikîmizin Tınılarında Belirgin Bir Tizlik Hissedilmektedir. Bu Tizliğin Getirmiş Olduğu Cılızlık Zeybeklerde Ve Kahramanlık Türkülerinde Bas Seslere Ne Kadar İhtiyaç Olduğunu Açıkça Göstermektedir. En Büyük Temennimiz İcracılarımızın Meydan Sazımıza Gereği Gibi (önem Vererek Halk Mu*****ize Yeniden Kazandırmaları Ve Halk Mu*****izin İstenilen Tona Yükselmesini Sağlamalarıdır.
meydan Sadivan Sazı
meydan Sazından Biraz Daha Küçüktür. Üçerden Dokuz Teli Vardır. Bazı İcracılar Alta 3. Ortaya Ve Üste İkişerli Olmak Üzere 7 Tel De Takmaktadırlar. Divan Sazı Da Halk Mu*****izin Güçlü Sazlarındandır. Meydan Sazından Dört Ses Tiz Akort Edilir. Meydan Sazının Alt Teli "la" Sesine Divan Sazının Alt Teli İse "re" Sesine Akort Edilir. Bağlama Ailesi Sazlarında, Genel Olarak Alt Tellerin Akortları Değişmez. Değişen Orta Ve Üst Tellerin Akortlarıdır. Her Sazın Tonuna Göre Alt Telin Akordu Genel Olarak Sabit Bırakılır, Devamlı Olarak Değişen Orta Ve Üst Tellerdir.
çöğür
divan Sazına Yakın Büyüklükte 9 İle 6 Tel Takılmakta Ve 15 Kadar Perdesi Bulunmaktadır.akordu: Alt İki Tel La Orta Tellerin Birisi La Diğeri Re, Üst Teller Sol Sesine Akort Edilir.çöğür İle; Nefes, Ayin Ve Semai Gibi Havalar Çalınır, Bugün Daha Ziyade Curası Çalınmakladır. Yeni Yetişen Gençlerimiz, Cura Bağlamadan Az Farklı Bu Saza Çöğür Diyerek, Aslını Curası İle Karıştırmaktadırlar. Cura; Adı Geçen Sazın Bir Oktav Daha Tizi Ve Küçüğüne Denir.
bağlama
adını Alan Ailenin Temel Sazıdır. 17-24 Perdesi Vardır. Meydan Sazından Bir Oktav. Divan Sazından İse Beş Ses Tizdir. Üçerli Gruplar Halinde 6 İle 9 Tel Takılır. Alt Telleri L3 Sesine Akort Edilir. Orta Ve Üst Teller De Devamlı Akort Değişikliği Yapılır. Her Düzende Değişen Orta Ve Üst Tellerin Akortlarıdır.bağlama Düzeni Alt (la) Orta (re) Üst (mi) Ayrıca 19 Ayrı Düzende De Çalınır.
bozuk
bağlama' Nın İkinci Bir Adına Da Bozuk Denir. 15-18 Perdesi Vardır. Üçerli Gruplar Hailde 9 Tel Takılır. Ortaya İki San Ve Bir İnce Çelik Tel. Üste Ve Alta İse Birer Kalın Sarı Ve İkişer Çelik Takılır. San Teller Çelik Tellere Göre Bir Oktav Daha Pes Akort Edilir.
tatlı Bir Sesi Vardır, Genellikle Güney Ve Ege Yörelerimizde Bozuk Olarak Bilinir Ve Çalımı. Bozuk Düzeni Oldukça Yaygındır. Atasözü Gibi Dillerden Düşmez.akortları İse Alt (la) Orta (re) Üst (sol) Seslerine Düzenlenir.bu Sazımıza Genel Yerlerde Ve Meydanda Çalınmasından Dolayı Meydan Sazı Denilmiştir. 12 Teli Bulunması Nedeniyle Bazı Yörelerde 12 Telli Saz Da Denilmektedir. Meydan Sazlarının Bazıları Kısa Saplıdır, Bu Da İcralarımızın Bir Kısmının Sazın Sapına Kollanılın Yetişmemesinden Dolayı, Saplan Özel Olarak Kısaltılmış Olmasından İleri Gelmektedir.yunanlılar Bozuk Sazımızı Almış Adının Sonuna Bir "i" Harfi Ekleyip "bozuki" Diyerek Kendilerine Mal Etmişler Ve Dünya Müzik Tarihini De Yanıltmaya Çalışmışlardır.gerçekler Ortadadır. Türklerin Ona Asya Dan Getirdikleri Sazlarının (adının) Sonuna Bir (i) Harfi Eklemekle Nasıl Yunanlıya Mâl Edilmeye Kalkılır.
Âşık Sazı
aşıkların (halk Ozanlarının) Çalmış Oldukları Bağlamaya Âşık Sazı Denilmektedir. Normal Bağlama İle Arasında Pek Az Fark Vardır. Sapı Normale Göre Daha Kısadır.
13, - 15 Perdesi Vardır. Dip Perdesi (re) Değil (do)dur. 6 Tellidir, Nadir Olarak 9 Telli Olur.
tanbura
bağlama' Dan Daha Küçüktür. Divan Sazından Bir Oktav Tizdir Ve Divan Sazının Curası Olarak Bilinir. Bağlamadan İse Dön Ses Tizdir. 3 Grup Halinde İkişerden 6 Tel Takılır, Teller Çeliktir. Onaya Çift San Teller Takıldığı Dönemler De Olmuştur. Alt (re) Ona (sol), Üst (do) Seslerine Akort Edilir. Genellikle İcracıların En Çok Kullandıkları Sazdır.
bağlamanın Ve Tanbura Nın Küçüğüdür. 6 Telli, Seri Ve Oynak Çalınması Gereken Melodiler İçin Çok Kullanışlı Bir Sazdır.
iki Telli Saz
anadolu Nun En Eski Saz Örneklerinden Biridir. Cura Bağlama Büyüklüğündedir. İki Teli Vardır.zamanında Çok Yaygınlık Kazanmıştır. Çifte Telli Oyunu Bu Sazla Çalındığı İçin Adını İki Telliden Almıştır.
bulgari
4 Telli Olduğu Gibi 2 Tellilerine De Rastlanır. 16 Perdeli Güneyde Ve Kayseri Yöresinde Görülür. Cüra' Ya Yakındır. Eski Volga Boylarında Yerleşmiş, Bulgari İsimli Türk Boylarındanbazıları Anadolu'ya Geçerek Toros Bölgesindeki Yaylalara Yerleşmişler Ve Ellerinden Düşürmedikleri Cura Bağlamalarının Bir Benzeri Olan Bu Sazın Adı Da Onlardan Gelmektedir.
ırızva
üç Tek Telli 13 Perdelidir. Cura Bağlama Büyüklüğünde, Tekne Kısmı Yanlardan Tabana Doğru Konik Olarak İner, Ark A Kesitinden Bir Üçgeni Andırır, Parmak Uçları İle Çalınır.
kara Düzen
gaziantep Dolaylarında Halen Bu Adla Kullanılmakta Olup, Irızva' Dan Biraz Büyükçedir. Karadüzen, Tezene İle Değil Parmak Uçları İle Çalınmaktadır.
cura
bağlama Ailesinin En Küçük Sazlarındandır. 7-16 Perdesi, 3-6 Teli Bulunmaktadır. Genellikle 6 Telli Olduğu Gibi, 3 Tek Telli Olanları Ve Ayrıca Altta İki Ortada İki Üstte İse Tek Telli Olanlarına Rastlanır, Hatta İki Telli Olanlarına Da Rastlanmıştır.
bağlama Ve Bozuk Düzenlerine Akort Edilir. İki Tellinin Akort Düzeni Alt Tel (la), Üst Tel (re) Üç Telli Olanların İse Alttan Üste Doğru Akortlanmaktadır. Kütahya Yöresinde Eskilerin Parmakla Çaldığı Cura Boyunda, Oralarda Adına Bağlama Denilen Bir Saza Rastlanır. Bu Sazın Diğerlerinden Farkı Sap Üzerinde Bir Adet Burgusunun Fazla Olmasıdır. Bu Fazla Burguya Dem Teli Denilen Bir Tel Takılır. Düzeni Alttan Üste Doğru (la - Re - Re) Olarak Akortlanır. Dem Teli'nin Akordu Üst Telin Bir Oktav Tizine Çekilir. Bir Başka Düzen Şekil De Alttan Üste Doğru (la - Re- Fa) Olarak Akortlanır.
burdur Yöresinde De Bağlama Düzenine Akortlanmış Curaların Tezene Yerine Parmakla Ça-lındığı Görülmüştür.
başından Beri Adlarını Sıralayıp Tanıtmaya Çalıştığımız Bağlama Ailesi Sazlarının Bazıları Tek Çalınıp Söylenmektedir. Bunlar İçerisinden Bir Arada Çalınabilen Bir Aile Daha Oluşur. Onlara Da Takım Halinde Çalınabilen Bağlama Ailesi Adı Verilir.
bu Aileyi De Şu Şekilde Sıralayabiliriz:
meydan Sazı:la Sesine Akort Edilir. Bağlama Ailesinin En Büyük Sazıdır. Form Boyu 52,5 Cm. Sap Boyu 70 Cm, Tel Boyu 112 Cm., Form Eni Ve Derinliği 31,5 Cm.dir.
divan Sazı:re Sesine Akort Edilir.meydan Sazından Dört Ses Tizdir.form Boyu: 49 Cm.. Sap Boyu: 65 Cm.. Tel Boyu: 104 Cm., Form Eni Ve Derinliği: 29,5 Cm .dir.
bağlama:la Sesine Akort Edilir. Meydan Sazından Bir Oktav, Divan Sazından İse Beş Ses Tizdir, Adını Alan Ailenin Temel Sazıdır.form Boyu: 42 Cm.. Sap Boyu: 55 Cm., Tel Boyu: 88 Cm. .form Eni Ve Derinliği 25 C M.dir.
tanbura:re Sesine Akort Edilir. Divan Sazından Bir Oktav, Bağlamadan İse Dört Ses Tizdir. Form Boyu: 38 Cm, Sap Boyu: 50 Cm.. Tel Boyu: 80 Cm.. Form Eni Ve Derinliği 22.8 Cm.
bağlama Curası:la Sesine Akort Edilir. Bağlamadan Bir Oktav, Tanbura’dan İse Beş Ses Tizdir. Form Boyu: 26.5 Cm.. Sap Boyu: 35 Cm.. Tel Boyu: 56 Cm.. Form Eni Ve Derinliği: 15.5 Cm.dir.
tanbura Curası:re Sesine Akort Edilir. Tanbura'dan Bir Oktav. Bağlama Curasından Dört Ses Tizdir. Form Boyu: 22,5 Cm.. Sap Boyu: 30 Cm.. Tel Boyu: 48 Cm.. Fonu Eni Ve Derinliği: 13,5 Cm.dir
bağlama Düzenlerinin Bağlamaya Yapmış Olduğu Etkiler
bağlama İcrasında On Dokuz Ayrı Düzen Tespit Edilmiş Bulunmaktadır. Bu Düzenlerin Her Biri Bağlamayı Değişik Şekillerde Etkilemekte Ve 70 İle 125 Kg.- Kuvvetlik Bir Gerilim Alıma Sokarak, Fiziksel Yapısında Bazı Değişikliklere Sebep Olmaktadırlar.
bir Bağlamanın Fiziksel Yapısında 90 İle 100 Kg.- Kuvvetlik Bir Gerilik Ve 500 İla 600 Gr.- Cm.' Lik Bir Basınç Normal Kabul Edilebilmekte Ve Bunun Üzerindeki Gerilim Ve Basıncı Getiren Düzenler Bağlamanın Fiziksel Yapısını Zorlayarak Sapını Öne Doğru Kıvırmakta Ve Göğüs Denilen Ses Tablosunun Çökmesine Neden Olmaktadırlar. Sapı Kıvrılan Ve Göğüs Tablosu Çöken Bir Sazı Çalmak İse Oldukça Güçtür. Normalin Altında Bir Gerilim, Basınç Getiren Düzenler İse. Sazda İstenilen Tınıyı Sağlayamadıklarından, Kulağa Hoş Gelmeyen Seslerin Çıkmasına Neden Olmaktadırlar.sazda Devamlı Bir Denge Sağlayabilmek İçin, Normalin Altında Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenlerde, Tel Kalıklıklarında Yüzde Birden, Yüzde Beşe Doğru Teller Kalınlaştırılmalı Normalin Üstünde Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenlerde İse, Bunun Tersi Uygulanmalı Yani. Yüzde Birden Yüzde Beşe Kadar Tellerin İncesi Takılmalıdır. Böylelikle, Sazın Devamlı Olarak Normal Gerilim Ve Basınç Altında Bulundurulması Sağlanacağından, Sazın Dengesi Ve Tınısı Bozulmamış Olacaktır.
- Saza Normal Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenler: Bağlama Düzeni. Eviç Düzeni. Müstezat Düzeni, Misket Düzeni. Sabahi Düzeni Ve Bozuk Düzenidir.
- Nomalin Altında Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenler: Ümmi Düzeni. Hüseyni Düzeni. Acemaşiran Düzeni. Hüzzam Düzeni Ve Kütahya Düzenidir.
-nomalin Üzerinde Gerilim Ve Basınç Getiren Düzenler İse: Yeksani Düzeni. Zirgüle Düzeni. Kayseri Düzeni. Çargah Düzeni. Segah Düzeni Ve Sur Düzenidir. Her Düzenin Etkileri Listeler Halinde İleriki Sayfalardadır.
tar
"tar" Tel Anlamına Gelmektedir. Kopuzdan Gelişen Sazlarımızdandır. Mızraplı Sazlar Grubuna Girer, Genellikle Bu Sazımızla Azeri Türküleri Çalınır. Göğüste Av Tüfeği Gibi Tutulup, Mızrap İle Çalınan Bu Sazımız, Geçmiş Yıllara Nazaran Son Yıllarda Daha Da Çok Rağbet Görmekte Ve Daha Çok İcracı Yetişmekle, Öncülüğünü Ve Hocalığını Kıymetli Sanatçı Doç. Dr. Şenel Önaldı Yapmaktadır.
azeri Türklerinin De Folklor Sazı Olması Nedeniyle İran Da Da Yaygın Bir Şekilde Çalınmaktadır.tarın Kendine Has Güzel Bir Sesi Ve 2,5 Oktav Ses Sahası Vardır.
gövde Kısmı Ortadan Boğumlu, Teknesi Ağaçlardan Oyularak Veya Dilimli Olarak Yapılır. Üzerine Yürek Zarı Ve İnce Deriler Gerilir. Uzunca Bir Sapı Vardır Ve Sapına, Bağlamada Olduğu Gibi Perdeler Bağlanır, 3 Çift Ve 3 Tek Olmak Üzere 9 Teli Vardır, 3 Çifti İcrada Kullanılır, Diğer 3 Teki Rezonans (ahenk) Telleridir. Telleri Çelikten Olup, Beşli Ve Dörtlü Andıklara Göre Akort Edilir. Alt Tel Do. Orta Tel Sol, Üst Tel Do, Ahenk Telleri De Bunlara Göre Akort Edilir. Bin Yılı Aşkın Bir Maziye Sahip Olan Bu Güzel Sazın Mızrabı İse Boynuzdan Yapılmaktadır.
