A
akkuru
Ziyaretçi
Yeryüzündeki toplumların hepsinde kullanılan iletişim biçimi konuşmadır. Toplumu oluşturan bireyler, kendi aralarında anlaşabilmek için, iletişimin temelini oluşturan sözel dili kullanırlar. Sözel dilin kazanılabilmesi için de işitmeye ihtiyaç vardır. İşitme engelli bireyler, akranlarıyla paralel bir dil gelişimi gösteremezler. Bunun nedeni, normal işiten bireyler kadar, işitme engelli bireylerin de sesli uyaranları alamamalarıdır. İşitme engelli bireylerde ne kadar erken teşhis yapılır ve ne kadar erken eğitime başlanırsa bireydeki dil gelişimi de o kadar iyi gelişecektir. Ancak eğitimin temelini de bireysel ve grup eğitim cihazları oluşturmaktadır. Bir çocuğa işitme engelli tanısı konulduğu andan itibaren bireysel işitme cihazı kullanması gerekir. Okullara öğrenciler, mümkün olduğunca küçük yaşlarda alınmalıdır. Okullardaki fiziki ortamların düzenlenerek, her sınıfı grup eğitim cihazı veya telsiz cihazlarıyla donatmak gerekir. İşitme engellilerin eğitiminde genel olarak doğal işitsel-sözel yöntem ve işaret dili kullanılmaktadır.
Şimdi doğal işitsel-sözel yöntem ile işaret dili yöntemlerini kısaca karşılaştıralım.
DOĞAL İŞİTSEL-SÖZEL YÖNTEMİ Bu yöntemin temel ilkesi, işitme engeli bireyi işitenler dünyasında yaşamını sürdürebilmesi için en yaygın olarak kullanılan iletişim yöntemi olan sözel dilin öğretimidir.
Bu yöntem işaret diline kesinlikle karşı çıkar; çünkü işaret dilinin öğrenimi sözel dilin öğrenimine göre daha kolay olacağı için sözel dilin öğrenimini engelleyecektir ve öğrenciyi sözel dilde tembelliğe yöneltecektir.
Bu yöntem eğitimin temelleri işitme kalıntısı üzerine kurmuştur. İşitme kalıntısını cihazlar yardımıyla kullanarak, işitme eğitimi, dudaktan okuma ve konuşma öğretimine ağırlık verilir. Bu yöntem işitme engeli çocukların geçte olsa normal akranları ile aynı dil edinim sürecini izleyeceğini kabul eder. Erken yaşta teşhis ve cihazlandırmayı esas alır.
Doğal işitsel sözel yöntem, sözel iletişim yönteminin bir türüdür ve işitme engelli bireylerde konuşmanın geliştirilmesi, bu yöntemin temel hedeflerinden biridir. Doğal işitsel sözel yöntem, çocukların var olan işitme kalıntılarından yararlanarak, işitme kaybına uygun cihazların kullanılmasıyla, doğal ve etkileşimci ortamlarda konuşma ve dil gelişimini sağlamayı amaçlar. Ancak bu yöntemde erken teşhis, erken cihazlandırma, işitme kaybına uygun cihaz kullanımı, cihaz kullanımında sürekliliği sağlama ve erken eğitim büyük önem taşımaktadır. Dilin öğretilemeyeceği, doğal ortamlarda kazanılabileceği savunulur. Ayrıca bu yöntemde ailenin eğitime doğrudan katılımı ve ailenin bilinçlendirilmesi vazgeçilmez bir unsurdur. Bu yöntem işaret yöntemini kullanmayı, abartılı görsel ipuçlarını içeren jest ve mimiklerini reddeder. Ancak normal konuşma akışı içinde doğallıkla kullanılan jest ve mimikler, vücut dili ve dudaktan okuma gibi görsel ipuçlarını destekler. Bu yöntemde dinleme becerisinin kazandırılması ve sesin algılanması çok önemlidir. Sesi fark etme, yerini belirleme, sesin ayırt edilmesi, seslerin sınıflandırılması ve aralarında bağlantılar kurulması ise, dinleme becerisinin gelişiminde önemlidir.
İŞARET DİLİ Duygu ve düşünceler, nesneler, belli bir dilin harfleri veya konuşma sesleri, beden hareketlerinden oluşturulan ve görsel olarak algılanan işaretlere benzetilmeye çalışılarak iletişim sağlanır. Özellikle çok ileri derecede işitme kaybı olanlar tarafından kullanılan bir iletişim şeklidir. Kolay öğrenilen bir yöntem olmakla birlikte, toplumda işaret dilinin bilinme düzeyi göz önüne alındığında, işitme engelli bireyin, çevreyle iletişiminde zorlanmasına ve toplumdan uzaklaşmasına sebep olabilmektedir. İşaret dilinin ilden ile, okuldan okula, sınıftan sınıfa ve hatta öğretmenden öğretmene farklılık gösteriyor olması ve kullanılan işaret sisteminde belli bir standardın olmayışı, bu yöntemle ilgili olarak yaşanan bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Eğer işitme engelli bireylerin, sosyalleşmesini ve toplumla uyum içinde yaşamasını istiyorsak işaret dilinden vazgeçerek doğal işitsel-sözel yöntemi etkin olarak kullanmamız gerekir. Bu yöntem; işitme engelli bireyleri de normal bireyler olarak görüp, sözel gelişimleri açısından gerekli uyaranları vermek amacını taşımaktadır. Çünkü bu bireyler, okuldan mezun oldukları zaman, normal işiten bireylerin oluşturduğu bir toplumla iletişim kuracaklardır. İşitme engeli bireyleri eğitiminde doğal işitsel-sözel yöntem uygulanarak yapılan çalışmalar sonucu işitme engelli bireylerinde üretici ve sosyal bir fert olmamaları için hiçbir neden yoktur.
İki yöntem hakkında da kabaca bilgi sahibi olduk. Şimdi kendimizi işitme engeli çocuğu olan anne ya da babanın yerine koyalım çocuğunuzun hangi yöntemle eğitim görmesini isterdiniz? İşaret dilini kullanarak sadece okulda ve kendi özür grubu içinde iletişime geçen toplumdan izole edilmiş bir çocuk mu istersiniz? Doğal işitsel-sözel yöntemle eğitim görmüş, sözel dili kazanmış, toplum ile barışık, toplumda normal bireyler gibi yaşayan, iletişime geçen, isteklerini ve ihtiyaçlarını sözel dille ifade eden bir çocuk mu istersiniz?
Şimdi doğal işitsel-sözel yöntem ile işaret dili yöntemlerini kısaca karşılaştıralım.
DOĞAL İŞİTSEL-SÖZEL YÖNTEMİ Bu yöntemin temel ilkesi, işitme engeli bireyi işitenler dünyasında yaşamını sürdürebilmesi için en yaygın olarak kullanılan iletişim yöntemi olan sözel dilin öğretimidir.
Bu yöntem işaret diline kesinlikle karşı çıkar; çünkü işaret dilinin öğrenimi sözel dilin öğrenimine göre daha kolay olacağı için sözel dilin öğrenimini engelleyecektir ve öğrenciyi sözel dilde tembelliğe yöneltecektir.
Bu yöntem eğitimin temelleri işitme kalıntısı üzerine kurmuştur. İşitme kalıntısını cihazlar yardımıyla kullanarak, işitme eğitimi, dudaktan okuma ve konuşma öğretimine ağırlık verilir. Bu yöntem işitme engeli çocukların geçte olsa normal akranları ile aynı dil edinim sürecini izleyeceğini kabul eder. Erken yaşta teşhis ve cihazlandırmayı esas alır.
Doğal işitsel sözel yöntem, sözel iletişim yönteminin bir türüdür ve işitme engelli bireylerde konuşmanın geliştirilmesi, bu yöntemin temel hedeflerinden biridir. Doğal işitsel sözel yöntem, çocukların var olan işitme kalıntılarından yararlanarak, işitme kaybına uygun cihazların kullanılmasıyla, doğal ve etkileşimci ortamlarda konuşma ve dil gelişimini sağlamayı amaçlar. Ancak bu yöntemde erken teşhis, erken cihazlandırma, işitme kaybına uygun cihaz kullanımı, cihaz kullanımında sürekliliği sağlama ve erken eğitim büyük önem taşımaktadır. Dilin öğretilemeyeceği, doğal ortamlarda kazanılabileceği savunulur. Ayrıca bu yöntemde ailenin eğitime doğrudan katılımı ve ailenin bilinçlendirilmesi vazgeçilmez bir unsurdur. Bu yöntem işaret yöntemini kullanmayı, abartılı görsel ipuçlarını içeren jest ve mimiklerini reddeder. Ancak normal konuşma akışı içinde doğallıkla kullanılan jest ve mimikler, vücut dili ve dudaktan okuma gibi görsel ipuçlarını destekler. Bu yöntemde dinleme becerisinin kazandırılması ve sesin algılanması çok önemlidir. Sesi fark etme, yerini belirleme, sesin ayırt edilmesi, seslerin sınıflandırılması ve aralarında bağlantılar kurulması ise, dinleme becerisinin gelişiminde önemlidir.
İŞARET DİLİ Duygu ve düşünceler, nesneler, belli bir dilin harfleri veya konuşma sesleri, beden hareketlerinden oluşturulan ve görsel olarak algılanan işaretlere benzetilmeye çalışılarak iletişim sağlanır. Özellikle çok ileri derecede işitme kaybı olanlar tarafından kullanılan bir iletişim şeklidir. Kolay öğrenilen bir yöntem olmakla birlikte, toplumda işaret dilinin bilinme düzeyi göz önüne alındığında, işitme engelli bireyin, çevreyle iletişiminde zorlanmasına ve toplumdan uzaklaşmasına sebep olabilmektedir. İşaret dilinin ilden ile, okuldan okula, sınıftan sınıfa ve hatta öğretmenden öğretmene farklılık gösteriyor olması ve kullanılan işaret sisteminde belli bir standardın olmayışı, bu yöntemle ilgili olarak yaşanan bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Eğer işitme engelli bireylerin, sosyalleşmesini ve toplumla uyum içinde yaşamasını istiyorsak işaret dilinden vazgeçerek doğal işitsel-sözel yöntemi etkin olarak kullanmamız gerekir. Bu yöntem; işitme engelli bireyleri de normal bireyler olarak görüp, sözel gelişimleri açısından gerekli uyaranları vermek amacını taşımaktadır. Çünkü bu bireyler, okuldan mezun oldukları zaman, normal işiten bireylerin oluşturduğu bir toplumla iletişim kuracaklardır. İşitme engeli bireyleri eğitiminde doğal işitsel-sözel yöntem uygulanarak yapılan çalışmalar sonucu işitme engelli bireylerinde üretici ve sosyal bir fert olmamaları için hiçbir neden yoktur.
İki yöntem hakkında da kabaca bilgi sahibi olduk. Şimdi kendimizi işitme engeli çocuğu olan anne ya da babanın yerine koyalım çocuğunuzun hangi yöntemle eğitim görmesini isterdiniz? İşaret dilini kullanarak sadece okulda ve kendi özür grubu içinde iletişime geçen toplumdan izole edilmiş bir çocuk mu istersiniz? Doğal işitsel-sözel yöntemle eğitim görmüş, sözel dili kazanmış, toplum ile barışık, toplumda normal bireyler gibi yaşayan, iletişime geçen, isteklerini ve ihtiyaçlarını sözel dille ifade eden bir çocuk mu istersiniz?
