C
cendere
Ziyaretçi
İşitme Engeli Bireylere Aile Rehberi
aile Eğitim Rehberi
işitme Özürlüler
içindekiler
• Kulağın Yapısı Ve İşitme Kaybı Nedenleri
• Kulağın Yapısı
• Nasıl Duyarız
• İşitme Kaybı
• İşitme Kaybının Dereceleri
• İşitme Kayıplarının Sınıflandırılması
• İşitme Kaybına Neden Olan Risk Faktörleri
2- İşitme Kaybının Teşhis Ve Tedavisi
• İşitme Kaybının Teşhisi
• İşitmeyi Değerlendirme Yöntemleri
• İşitme Kayıplı Çocukların Değerlendirmesini Yapan Uzmanlar
• İşitme Kaybının Tedavisi
3- İşitme Cihazları
• İşitme Cihazının Kullanılması Gerekli Durumlar
• İşitme Cihazı Tipleri
• Yardımcı Dinleme Cihazları
• İşitme Kayıplı Çocuklarda İşitme Cihazı Kullanmaya Başlama Yaşı
• İşitme Kayıplı Çocuklar İçin İşitme Cihazının Önemi
• İşitme Kayıplı Bireylerde Koklear İmplant Uygulaması
4- Lisanın Kazanılmasından Önce Ve Sonrasında Oluşan İşitme Kayıpları
5- İşitme Kaybının Çocuğun Gelişimine Etkisi
• Çocuğun İşitme Kaybı Derecesine Göre Konuşmayı Anlama Becerisi
• Tek Taraflı İşitme Kaybı Olan Çocukların Konuşmayı Anlama Becerileri
6- İşitme Engellilerin Eğitimi Ve İletişim Yöntemleri
• İşitme Kaybı Derecesine Göre Çocuğun Özel Eğitim İhtiyacı
• İşitme Kaybı Derecesine Göre Uygulanan Eğitim Programları
• İşitme Kaybının Teşhisine Ailenin Verdiği Tepkiler
• Anne Baba Ve Çocuk İletişimi
• İşitme Kayıplı Çocuğun Eğitim Değerlendirmesi
• İşitme Kayıplı Çocuğun Bulunduğu Ortamın Düzenlenmesi
• İşitme Kayıplı Çocuğun Dinleme Becerisini Geliştirmek İçin Temel Kurallar
• İşitme Kaybı Olan Çocuğun Konuşma Gelişimini Desteklemek İçin Öneriler
• İşitme Engelli Çocukların Eğitiminde Okul Seçimi
• Tek Taraflı İşitme Kaybı Olan Çocuğun Eğitimi
• İşitme Kaybı Olan Çocukların Eğitiminde Kullanılan Yöntemler
• İşitme Kayıplı Çocuğun Sosyal Çevresine Uyumu
• İşitme Kayıplı Çocuğun Sosyal Çevresiyle Olan İletişimi
7- Özürlü Birey Ve Spor Eğitimi
• Çocukluk Dönemi Ve Spor
• Sportif Aktivitelerin Motor Gelişim İçin Önemi
• İşitme Engellilerde Spora Başlama Yaşı
• İşitme Engelliler Spor Federasyonu
8- İşitme Engellilerde Büyüme, Gelişme Ve Sportif Aktivitelerde Yaşanan Sorunlar
• Büyüme Ve Gelişmeye Sosyo-ekonomik Düzeyin Etkisi
• Büyüme Ve Gelişmeye Psikolojik Durumun Etkisi
9- Yasal Düzenlemeler
10-ilköğretim Okulları
11-meslek Liseleri
12-işitme Ve Konuşma Özürlülere Ait Sivil Toplum Örgütleri
1- Kulağın Yapısı Ve İşitme Kaybı Nedenleri
insan Tamamen Duyularına Bağımlı Olarak Yaşar. Duyuları İle Elde Ettiği Hisleri Deneyimlerini Oluşturmakta Kullanır. Bu Hisler Aracılığı İle Elde Ettiği Bilgiler Onun Dünyasını Yaratmakta, Algılama Ve Anlama, Hafıza, Hayal Kurma, Düşünme Ve Neden Arama İşlevlerinin Oluşturulmasını Sağlamaktadır. İşitme Kaybı Bu Duyulardan En Önemlisi Olan İşitme Bozukluğu Durumunda Ortaya Çıkar. İşitme Engeli İşitme Duyarlılığının Kişinin Gelişim, Uyum, Özellikle İletişimdeki Görevlerini Yerine Getirmesinde En Büyük Engeli Oluşturur.
şekil 1. Kulağın Yapısı
a- Kulağın Yapısı
işitme Organımız Olan Kulak Üç Bölümden Oluşur( Şekil 1)
• Dış Kulak: Kulak Kepçesi Ve Dış Kulak Kanalından Meydana Gelir. Kulak Kepçesi, Ses Dalgalarının Toplanmasını Ve Ses Şiddetinin Artışını Sağlamaktadır.
• Orta Kulak: Dış Kulak Yolundan, Kulak Zarı İle Ayrılır. Küçük Bir Boşluk Halindedir Ve Geniz İle Arasında Bir İrtibat Sağlayan Östaki Tüpünü İçerir. Orta Kulakta Bulunan Sırasıyla, Çekiç, Örs Ve Üzengi Adı Verilen Üç Kemikçik, Bir Ses İletim Zinciri Oluşturmaktadır. Orta Kulak, İçerdiği Bu Yapıların Da Katkısıyla Kulak Zarına Gelen Sesin Şiddetini Artırmaktadır.
• İç Kulak : Salyangoz Şeklinde Bir Yapısı Olan Koklea; İç Kulak Sıvılarını Ve Tüy Hücrelerini İçerir. Ses Titreşimleri, Dış Kulaktan İtibaren Orta Kulağa Ve Daha Sonra Da İç Kulak Sıvılarına İletilmektedir. Gelen Ses İşitme Siniri Yoluyla Beyindeki İşitme Merkezine Taşınır.
b- Nasıl Duyarız ?
işitme Duyusu, Ses Olarak Adlandırdığımız Mekanik Titreşimleri Ortaya Çıkarabilme Yeteneğidir. İşitme, Aşağıdaki Sırayı İzleyerek Gerçekleşir:
ses Dalgaları
¯
dış Kulağın İşitme Kanalından Geçer
¯
kulak Zarına Çarparak Titreştirir
¯
orta Kulaktaki Kemikçikler Tarafından Yükseltilerek İç Kulağa İletilir
¯
iç Kulağa Gelen Ses Dalgaları Buradaki Tüy Hücreleri Tarafından Alınır
¯
sinirler Tarafından Beyne Taşınır
¯
beyin Bu Sinyalleri Analiz Eder Ve Yorumlar.
c- İşitme Kaybı
kulağın Tarif Edilen Bu Üç Bölümünde, İşitme Sinirinde Veya Beyinde Ortaya Çıkan Bir Hastalık, Sesin Normalden Daha Az İşitilmesini Sağlar. Yapılan Testlerle, İşitme Kaybının Derecesi Belirlenir.
d- İşitme Kaybının Dereceleri
(–10) İle (+15) Db (desibel) Arasındaki İşitme Seviyesi Çocuklardaki Normal Olarak Kabul Edilmektedir. Çocuklar Yetişkinler İçin Kabul Edilmiş Normal İşitme Seviyelerinden Çok Daha Hassas İşitme Seviyesine Sahiptir. Bu Sınırda İşitmesi Olan Bir Çocuk Çok Hafif Derecedeki Konuşmaları Dahi Duyabilir. Ancak, Bu Durum Gürültülü Bir Ortamda Da Konuşmayı Ayırt Etme Becerisinin İyi Olacağı Anlamına Gelmez. İşitme Kaybının Tipi Ve Dereceleri, Uluslararası Standartlara Göre Şu Şekilde Sınıflandırılmıştır.
-10 – 15 Db Normal İşitme
16 – 25 Db Çok Hafif Derecede İşitme Kaybı
26 – 40 Db Hafif Derecede İşitme Kaybı
41 – 55 Db Orta Derecede İşitme Kaybı
56 – 70 Db Orta-ileri Derecede İşitme Kaybı
71 – 90 Db İleri Derecede İşitme Kaybı
91 Db Ve Üstü Çok İleri Derecede İşitme Kaybı
e- İşitme Kayıplarının Sınıflandırılması
1- İletim Tipi İşitme Kaybı: Okul Çağı Çocuklarında En Yaygın Olarak Görülen İşitme Kaybı Tipidir. Kulak Kepçesi, Dış Kulak Yolu, Kulak Zarı, Orta Kulak Kemikçikleri Ve Kaslarında Meydana Gelen Hastalıklar İletim Tipi İşitme Kaybına Neden Olmaktadır. İletim Tipi İşitme Kayıplarının Nedenleri:
dış Kulak Hastalıkları
doğuştan Olan Problemler
dış Kulak Yolu Darlıkları
dış Kulak Yolu İltihapları
dış Kulak Yolu Kiri
travmalar (hasarlar)
tümörler
orta Kulak Hastalıkları
doğumsal Anomaliler
orta Kulak Enfeksiyonları
östaki Tüpü Hastalıkları
orta Kulakta Sıvı Toplanması
orta Kulakta Kireçlenme
travmalar
tümörler
2- Sensörinöral İşitme Kaybı: İşime Kaybı Koklea Ve/veya Daha Sonrasındaki Bölgeleri (işitme Yolları, Korteks Vb.) İçeriyorsa Sensörinöral İşitme Kaybı Olarak Tanımlanır. Doğum Öncesi (genetik Nedenli, Annenin Hamilelikte Kızamıkçık Geçirmesi Vb.), Doğum Anı (doğum Travması, Oksijensiz Kalma, Sarılık Vb.) Ve Doğum Sonrası (işitme Kaybına Neden Olabilecek İlaç Kullanımı, Yüksek Ateşli Hastalık, Enfeksiyonlar Vb.) Nedenlerle Oluşabilmektedir. Sensörinöral İşitme Kayıplarının Nedenleri:
iç Kulak Hastalıkları
doğumsal Hastalıklar
genetik Hastalıklar
enfeksiyonlar
meniere Hastalığı
yaşlanmaya Bağlı İşitme Kaybı
işitme Kaybına Neden Olabilecek İlaç Kullanımı
ani İşitme Kaybı
travmalar
gürültü
tümörler
diğer Sistem Hastalıkları
işitme Siniri Ve Beyin Hastalıkları
enfeksiyonlar
sinir Sistemi Hastalıkları
tümörler
3- Mikst (karışık) Tip İşitme Kaybı: İletim Ve Sensörinöral İşitme Kayıplarının Bir Arada Görülmesidir.
4- Santral İşitme Kaybı: İşitmenin Normal Olmasına Rağmen, Çocuk Genel Olarak Konuşmayı Ayırt Edemez, Gürültüde Konuşulanı Anlayamaz, Not Almada Zorlukları Vardır Ve En Önemlisi Dikkatle Problemleri Çoktur, Dikkatlerini Bir Konu Üzerinde Yoğunlaştırmazlar. P Roblem Beynin Korteks Adı Verilen Bölgesindedir.
5- Fonksiyonel/organik Olmayan İşitme Kaybı: Kişinin Herhangi Bir Nedenle İşitme Kaybı Var Gibi Davranması Ya Da Gerçekten İşitme Kaybının Olduğuna İnanması İle Ortaya Çıkan Durumdur.
f- İşitme Kaybına Neden Olan Risk Faktörleri
• Yeni Doğan Yoğun Bakım Ünitesinde 48 Saat Ya Da Daha Fazla Süre Kalmasını Gerektiren Durumların Olması,
• Ailede İşitme Kaybı Hikayesinin Olması,
• Kulağın Herhangi Bir Bölümünün Anormal Olması,
• İşitme Kaybına Yol Açan Enfeksiyon Hastalığının Olması
• Ailenin Ya Da Bakıcının İşitme, Konuşma, Lisan Veya Diğer Gelişim Alanlarında (zihinsel, Motor, Sosyal) Gecikmeden Şüphelenmesi,
• Ailede İşitme Kaybına Neden Olan Genetik Bir Hastalığın Olması,
• Kafa Travması,
• Sık Tekrarlayan Orta Kulak Enfeksiyonu Olması,
• Kandaki Bilüribin Adı Verilen Maddenin Dengesinin Bozulması Ve Vücutta Birikmesi Sonucu Sarılık Oluşması,
• Bebeğin 1500 Gramın Altında Doğumu,
• Bebeğin İşitme Kaybına Neden Olabilecek İlaç Kullanımı,
• Hamilelikte Annenin İlaç Kullanımı,
• Apgar Puanlarının (kas Tonusu, Kalp Hızı, Uyarılara Cevap, Cilt Rengi Ve Solunumun) Düşük Olması,
risk Faktörlerinden Bir Yada Daha Fazlasını Gösteren Bebekler İşitme Taraması Amacıyla Yapılan Testten Geçmelidir. Ancak, İşitme Kaybı Saptanan Bebek Yada Çocukların İşitme Testleri 3 Yaşına Kadar Her 6 Ayda Bir Yapılması Gereklidir.
2- İşitme Kaybının Teşhis Ve Tedavisi
a- İşitme Kaybının Teşhisi
işitme Kaybının Teşhisi Ne Kadar Erken Yaşta Sağlanırsa, Tedavinin Ve Bireyin Tüm Gelişiminin O Kadar Sağlıklı Olacağı Unutulmamalıdır. Yani, İşitme Kaybında Erken Teşhis Çok Önemlidir. Özellikle İlk İki Yaş, Çocuğun Konuşmasını Geliştirebilmesi İçin En Önemli Dönemdir.
aile Çocuğun Büyümesini Ve Gelişmesini Dikkatli Bir Gözlemle Takip Ediyorsa, İşitme Kaybı Erken Dönemde Teşhis Edilebilir.
çocukların İşitme Duyusunu Değerlendirmek İçin Artık Büyümelerini Beklemek Gerekmemektedir. Yaşamın İlk Günlerinde Uygulanabilen Basit, Ucuz Ve Güvenilir Testler İle Yeni Doğan Bir Bebeğin İşitme Engelini Saptamak Mümkündür.
ülkemizde 2004 Yılında Başlatılan “ulusal Yeni Doğan İşitme Taraması Kampanyası” İle Tüm Bebeklere Doğum Hastanelerinden Taburcu Olmadan Önce İşitmelerinin Güvenli Ve Doğru Olarak Test Edilmesi Sağlanmaktadır.
işitme Taramaların Amacı İşitme Engeli İle Doğan Bebekleri Doğumdan Kısa Süre Sonra Belirlemek, 3 Aylık Olmadan İşitme Testlerini Tamamlamak, İşitme Engeli Tanısı Alanlara 6 Aylık Olmadan Gerekli Müdahalede Bulunmaktır. Doğduktan Sonra En Geç 6 Ay İçinde İşitme Engeli Tanısı Konan Ve İşitme Cihazı Uygulanıp İşitme Ve Konuşma Eğitimi Alan Bebeklerin Konuşma Becerisi Normal İşiten Yaşıtlarına Benzer Düzeyde Gelişebilir.
erken İşitme Kaybı Tanısı Konulup, Erken Eğitilen Bebeklerin, Lisan Gelişimine Paralel Olarak Zihinsel, Sosyal Ve Ruhsal Gelişimleri De Olumlu Etkilenir.
her Aile, Bebeğin Doğumunu Takip Eden İlk Altı Aylık Sürenin, İşitmenin Refleks Olarak Meydana Geldiği Bir Dönem Olduğunu Bilmelidir.
ilk 6 Aylık Dönemde Bebekler, 80-90 Db'lik Yüksek Şiddette Bir Sese Maruz Kaldıklarında, Tüm Vücut Kaslarında Kasılma Ve İrkilme Görülür. Bebek, Aniden Ve Yüksek Şiddette Gelen Sesi Duyduğunda Gözlerini Kapatır Ve Sesin Geldiği Tarafa Yönlenir. Sesi Duyunca Yaptığı İşi Bırakır. Örneğin, Annesinin Memesini Emiyorsa Emmeyi Bırakır.
bebeğinizin Ve Çocuğunuzun, Aşağıda Sıralanan Davranışları Göstermemesi İşitme Kaybının Erken Teşhisi İçin Çok Önemlidir.
0-2 Aylık Bebekler
Gürültülü Ortamda Uyanır,
Annesini Görmese De Sesine Gülerek Ya Da Ağlayarak Tepki Verir,
Normal Tondaki Müzik Sesine Tepki Verir,
3-4 Aylık Bebekler
Gürültülü Ortamda Uyanır,
İlginç Seslere Başını Çevirir,
Yalnızken Kendi Kendine Mırıldanır,
Yüz Yüze İletişim Kurulduğunda Gülerek Ya Da Ses Çıkararak Tepki Verir,
5-6 Aylık Bebekler
Gürültü Ve Konuşma Sesinden Uyanır,
Annesini Görmese Bile, Annesinin Sesinin Geldiği Yöne Başını Çevirerek Tepki Verir,
Yanı Başındaki Kişilerin Konuşmalarını Farkeder,
İlginç Seslere Başını Çevirerek Tepki Verir,
Kendisine Seslenen Kişiyi Görmese De Ses Çıkararak Tepki Verir,
7-8 Aylık Bebekler
Herhangi Bir Ses Duyduğunda Kolayca Uyanır,
Çıngırak, Zil Gibi Ses Çıkaran Oyuncaklara İlgi Duyar,
Kendi Kendine Mırıldanırken Ses Tonunda Değişiklikler Yapar (işitme Kaybı Varsa Melodik Aksan Yoktur),
“ba-ba”, “da-da” Gibi Hece Seslerini Çıkarır,
9-10 Aylık Bebekler
Herhangi Bir Ses Duyduğunda Kolayca Uyanır,
Değişik Sesleri Taklit Edebilir,
11-12 Aylık Bebekler
Konuşma Sesi, Saat Tıkırtısı Ya Da Kağıt Hışırtısı Gibi Seslerden Kolayca Uyanır,
Konuşan Kişiyi Görmese Bile, Onu Fark Ettiğini Belli Eden Davranışlarda Bulunur,
Bir-iki Kelimeyi Yerinde Ve Anlaşılır Şekilde Söyler,
Yalnızken Kendi Kendine Değişik Sesler, Hecelemeler, Kelimeye Benzer Sesler Çıkararak Konuşur,
Bilinçli Olarak “anne Ve Baba” Sözcüklerini Söyleyebilir,
Çok İleri Derecede İşitme Kaybı Olan Bebekler Sadece Görme Alanları İçindeki Nesne Ve Olaylarla İlgilenirler. İşitme Engelli Bebeklerde Yaklaşık 9. Aydan Sonra İlk Dönemlerde Gözlenen Konuşma Sesleri Kaybolur, Taklitler Ortadan Kalkar, Ses Kaynağına Yönelme Davranışı Görülmez.
Normal İşiten Çocuklar, Eğer Gürültülü Ortamda Uyumaya Alışkınlarsa Kapı Çarpması Gibi Yaklaşık 90 Db Şiddetindeki Sese, Sessiz Ortamda Uyumaya Alışkınlarsa Konuşma Sesi Gibi Yaklaşık 50 Db Şiddetindeki Sese Uyanarak Tepki Verirler. Bu Özellik İşitme Kaybının Tanımlanmasında Mutlaka Değerlendirilmelidir.
12-18 Aylık Çocuklar
Herhangi Bir İşaret Kullanmadan, Yaklaşık 1 Metre Uzaklıktan Verilen Emirleri Anlar (“bardağı Al” Gibi),
Birkaç Kelimeyi Anlaşılır Şekilde Yerinde Kullanır,
Bildiği Hayvan Seslerini Taklit Edebilir,
“nerede” İle Başlayan Sorulara Başını O Yöne Çevirerek Ya Da Eliyle İşaret Ederek Cevap Verir,
2 Yaşındaki Çocuklar
Yaklaşık 4 Ya Da 6 Metre Uzaklıktan Çağrıldığında Tepki Verir,
Bildiği Kelimelerle Basit Cümleler Kurar,
Araba Sesi Ya Da Dışarıda Havlayan Köpek Sesini Fark Ettiğini Belli Eder,
İsteklerini Konuşarak İfade Eder,
Oyun Sırasında Arkadaşları İle Konuşarak İletişim Kurar,
3-11 Yaş Arasındaki Çocuklarda Aşağıda Belirtilen Sorunlardan Bir Ya Da Birkaç Tanesi Görülüyor İse, Uzman Kişilerle Ve İlgili Merkezlerle İletişime Geçilmesi Erken Teşhisi Kolaylaştıracaktır.
hastalık Dışında Öksürme, Burun Akıntısı Ya Da Burun Tıkanıklığı, Ağızdan Nefes Alma, Burundan Konuşma Görülüyorsa,
Özellikle Kış Aylarında Tekrarlayan Orta Kulak İltihabı,
Sık Tekrarlayan Kulak Ağrısı Ve Kulağın Tıkanması
Konuşan Kişiye Yakın Olma Ya Da Yüzünü Görmeyi İsteme,
Sesin Geldiği Yöne Doğru Yönelmede Güçlük,
Televizyonu Yada Radyoyu Yakın Mesafeden Dinleme Ve Sesini Normalden Fazla Açmayı İsteme,
Kendine Yöneltilen Konuşmalara Geç Tepki Verme Veya Birkaç Kez Tekrar Ettirme,
“bardağı Getir” Gibi Komutlara Uygunsuz Tepki Verme Ya Da Ne İstenildiğini Anlamamış Gibi Görünme,
Konuşmada Ritim, Ton Ve Vurgu Gibi Özelliklerin Olmaması (monoton Konuşma),
Konuşurken Bazı Seslerin Atlanması,
Konuşmanın Düzgün Ve Akıcı Olmaması,
Çok Fazla Suskunluk Anının Gözlenmesi,
Çok Gürültülü Ortamlarda Konuşmaları Anlamama,
Okunan Hikayeleri Takip Edememe,
Dikkati Verememe Veya Dikkat Süresinin Çok Kısa Olması,
Grup İçinde Bulunmaktan Rahatsızlık Duyma Veya Yetişkin Yardımına İhtiyaç Duyma,
Okul Başarısında Düşme, Okumada Güçlük, Okuma Sırasında Kelime Atlama Ve Bazı Sesleri Birbirleri İle Birleştirerek Çıkaramama.
eğer Çocuğunuz Kendi Yaş Grubuna Uygun Yukarda Belirtilen Davranışları Göstermiyorsa En Yakın Sağlık Kuruluşuna Ve Varsa Bir Kulak Burun Boğaz Uzmanına Başvurulması Gerekmektedir. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Tarafından Muayene Edildikten Sonra Hastanın Uygun Yaş Dönemine Göre Odyolojik Testleri Yapılmalıdır.
genel Anlamda Odyometrik İnceleme, Çeşitli Tipte Ses Üreten Cihazlardan Gelen Uyarılara, Hastaların Cevapları Kaydedilerek Yapılmaktadır. Şekil 2'de Oyun Odyometrisi Yöntemi İle İşitmenin Değerlendirilmesi Gösterilmektedir.
şekil 2. Oyun Odyometresi.
odyometrik İnceleme Yöntemleri;
• Saf Ses Odyometresi,
• Konuşma Odyometresi,
• Çocuk Odyometresi,
• Objektif Odyometrik Testlerdir.
bu Testlerle, İşitme Kaybının Derecesi Ve Tipi Belirlenir.
radyolojik Görüntüleme Yöntemleri De Bu Tür Hastalıkların Teşhis Ve Tedavisinde Yardımcıdır. Bilgisayarlı Tomografi Ve Manyetik Rezonans (mr) Görüntüleme Yöntemleri En Gelişmiş Teşhis Teknikleridir.
b- İşitmeyi Değerlendirme Yöntemleri
işitmenin Test Edilmesinde Birçok Yöntem Vardır. Testin Çeşidi Kişinin Yaş Ve İhtiyaçlarına Bağlıdır. İşitme Testleri Uzman Bir Odyolog Tarafından Odyoloji Yada Kulak Burun Boğaz Kliniklerinde Yapılmaktadır.
a-. Subjektif (davranış) Test Yöntemleri
0-5 Yaşlar Arasındaki Çocukların İşitme Değerlendirmesinde, Sese Karşı Bebeğin Yada Çocuğun Cevabı Davranış Olarak Alınır.
çocuklarda Odyolojik Değerlendirmenin İlk Ve En Önemli Aşaması Hikaye Alınmasıdır.
subjektif Test Yöntemlerine Geçmeden Önce Mutlaka Aileden Yada Çocuğa Bakan Kişiden Detaylı Bilgi Alınmalıdır. Hikaye Alınmasında Hastanın Davranışları, Ailenin Tutum Ve İlgisi Belirlenir. Değerlendirmeye Aile Aktif Olarak Katılır. Hikaye Alınırken Aşağıdaki Konularda Vereceğiniz Bilgiler, Uzmanların Çocuğunuza İşitme Kaybı Teşhisi Koymasına Yardımcı Olacaktır.
• Ailede Benzer Problemin Olup Olmadığı,
• Doğum Öncesi; Annenin Aşırı Kusma, Kanama, Yüksek Tansiyon, Yüksek Ateş, Havale
geçirme, Gebelik Zehirlenmesi, Kan Uyuşmazlığı, Virüs Enfeksiyonu, Kızamıkçık, Şeker Hastalığı, Kalp Hastalığı, Astım, Böbrek Rahatsızlığı, Röntgen Işınları, Travma Ve Ameliyat Olması.
• Doğum Anında; Doğumun Uzaması, Normal Doğum, Ameliyatla Doğum, Doğum Sırasında Kaşık Kullanımı, Bebeğin Oksijensiz Kalması, Bebeğin Düşük Veya Yüksek Doğum Ağırlığında Olması, Bebeğin Geç Ağlaması, Morluk Ve Diğer Doğum Anında Oluşan Anormallikler.
• Doğumdan Hemen Sonra; 1 Dakika İçinde Yapılan Apgar Puanlarının Düşük Olması, Yara, Morluk, Sarılık, Kanama, Solunum Güçlüğü, Enfeksiyon, Bebekte Beslenme Güçlüğü, Bebeğin Sürekli Ağlaması Ve Bebeğin Hastanede Kalma Süresi.
• Gelişim Hikayesi; Motor Gelişim (baş Kontrolü, Oturma, Yürüme, Yemek Yeme, Tuvalet Eğitimi Vb.) Ve Refleksler.
• Tıbbi Hikaye; Çocuğun Metabolik Bir Hastalığı Olup Olmadığı, Kabakulak, Kızamık, Menenjit Gibi Enfeksiyon Hastalıklarını Geçirip Geçirmediği, Alerji, Astım Gibi Süreğen Hastalıkları Ve Kulakta Problem Olup Olmadığı.
• Ailenin Diğer Bireylerinde Alkolizm, Sara Hastalığı Ve Zihinsel Gerilik Olup Olmadığı.
• Sosyal, Davranış Ve Eğitim Gelişimi: Uyku Durumu, Yaşıtları İle İlişkisi, Çok Sessiz Ya Da Çok Hareketli Olup Olmadığı, Disipline Edilmesinin Zor Olup Olmadığı.
• İşitme, Konuşma Ve Lisan Hikayesi: Yüksek Sese Tepkisi, Kapı Ya Da Telefon Sesini Duyması, İlk Söylediği Kelime, İşaret Kullanımı Ve Konuşmaları Taklit Etme Becerisi.
0-4 Aylar Arasında İşitmenin Değerlendirilmesi
hayatın İlk 4 Ayında İşitme Davranışı Refleks Cevaplara Dayanır. Değişik Gürültülere, Bebekler Daha Kolay Ve Belirgin Cevap Verirler. 0-4 Aylar Arasında Olumlu Cevap Alabilmek İçin Daha Fazla Ses Şiddetine İhtiyaç Duyulur. Bu Nedenle Bebek Normal Konuşma Sesine Minimum Cevap Verirse Normal İşitme Olarak Düşünülebilir.
4 - 24 Aylar Arasında İşitmenin Değerlendirilmesi
bebek/çocuk Annesinin Kucağında Sessiz Test Odasına Alınır. Bebeğin/çocuğun Her Duyduğu Seste, Sesin Geldiği Tarafa Bakması Beklenir. Bebek Bakma Davranışını Gösterirse Pekiştirmek İçin Ödül Verilir. Elde Edilen İşitme Eşikleri Odyogram Üzerinde İşaretlenir. Şekil 3'de Davranış Odyometresi Yöntemi İle İşitmenin Değerlendirilmesi Gösterilmiştir.
şekil 3. Davranış Odyometresi.
2 - 5 Yaşlar Arasında İşitmenin Değerlendirilmesi
bu Yaşlarda İşitmenin Değerlendirmesi “oyun Odyometresi” İle Yapılmaktadır. Ses Kulaklıklarla Ve Kulaklıksız Olarak Gönderilir. Çocuğun Sesi Her Duyduğunda Resim Gösterme, El Kaldırma, Küpü Sepete Atma Gibi Davranışlarda Bulunması Beklenir. Elde Edilen İşitme Eşikleri Odyogram Üzerinde İşaretlenir Bu Yöntemle Sadece İşitme Kaybının Varlığı Değil, Derecesi Ve Tipide Belirlenir.
b. Objektif Test Yöntemleri
objektif Test Yöntemleri, Subjektif Yöntemler İle Test Edilemeyen Veya Test Sırasında Güçlükler Çıkaran (ağlama Vb.) Çocuklarda Uygulanan, Objektif Bulgulara Dayanan, Teste Uyumlu Olmayı Gerektirmeyen Ölçümlerdir. Bu Yöntemlerin Birlikte Kullanımı En Doğru Sonuca Ulaşılmasını Sağlar.
1- Abr (auditory Brainstem Response - İşitsel Beyinsapı Cevabı) İle Değerlendirme
bu Testle, Kişinin İşitme Sinirinin Sese Nasıl Cevap Verdiği Değerlendirilir. Davranışsal Testlere Uyum Sağlayamayan Bebeklerde Özellikle Abr Testi Tercih Edilir (şekil 4). Uyumlu Bebeklerde İse Elde Edilen Eşiklerin Güvenirliği Açısından Kullanılır. Testin Uygulama Aşamaları:
• Test Sırasında Bebeğin Uyuması Tercih Edilmektedir. 6 Aydan Küçük Bebeklerde Uyutma İçin İlaç Kullanılmaz. 6 Aydan Büyük Bebeklerin Uyutulması İçin Doktoruna Danışılmalıdır.
• Önce Elektrotların Yerleştirileceği Deri Temizlenir. Elektrot Yerleştirilen Bölgeler İki Kulak Arkası Ve Alındır.
• Kulaklık Yardımıyla Kulaklara Ses Verilir.
• Bilgisayar Yardımıyla Verilen Sese Sinirin Cevabı Kaydedilir. Elde Edilen Kayıtlar Uzman Odyolog Tarafından Değerlendirilir.
şekil 4. Abr Yöntemi İle Değerlendirme.
2- İmpedansmetrik Değerlendirme
orta Kulak Fonksiyonunun Değerlendirildiği Test Yöntemidir (şekil 5). Testin Uygulaması Aşağıdaki Şekilde Yapılır:
• Çocuğun Kulağına Plastik Kulak Tıkacı Yerleştirilir.
• İmpedansmetre İle Kulağa Pompalanan Basıncın Değişim Grafiği Alınır.
• Bu Grafiğe Bakılarak Orta Kulak Ve Kulak Zarının Durumunu Değerlendirilir.
şekil 5. İmpedansmetrik Ölçüm.
3- Oto Akustik Emisyon
iç Kulak Fonksiyonunu Değerlendirir. Doğumdan Bir Kaç Gün Sonra Bu Test Yapılarak Bebeğin İşitmesi Hakkında Bilgi Sahibi Olunur. Yenidoğan Bebeklerin İşitme Taramasında Kullanılan En Yaygın Yöntemdir (şekil 6). Testin Uygulaması Aşağıdaki Şekilde Yapılır:
1. Çocuğun Kulağına Plastik Kulak Tıkacı Yerleştirilir.
2. Bilgisayara Bağlı Olarak Çalışan Oto Akustik Emisyon Cihazı Sese Karşı İç Kulağın Cevabını Kaydeder.
3. Sonuçlar Uzman Odyolog Tarafından Değerlendirilir.
şekil 6. Oto Akustik Emisyon Ölçümü
işitme Değerlendirmeleri Sonuçları Odyogram Adı Verilen Forma Geçirilir.
odyogram (işitme Eşik Grafiği); K İşinin En Az Duyabildiği Seslerin İşaretlendiği Grafiktir. Grafiğin Solunda Alçak Frekanslı (örnek; Davul Sesi) Sesler, Sağında İse Yüksek Frekanslı (örnek; Kuş Sesi) Sesler Yer Alır. Frekans, Hertz (hz) Ölçme Birimiyle Değerlendirilir. Grafiğin Üst Kısmı Daha İyi Duymayı İfade Ederken, Aşağıya Doğru İndikçe İşitmedeki Kayıp Artar. En Alt Kısımda İse, İşitme Kaybı Çok Fazladır. Sesin Şiddeti Desibel (db) Ölçü Birimi Kullanılarak Belirlenir.
eğer Test Kulaklık Kullanılarak Yapılmış İse “x” İşareti Sol Kulağı “o” İşareti Sağ Kulağı İfade Eder. Kulaklık Takılmamış İse İşitme Eşikleri “s” İle Gösterilir. Yapılan Testlerin Sonuçları “odyogram” Olarak Adlandırılan Form Üzerine Kaydedilir (şekil 7).
şekil 7. Normal İşitme Odyogramı.
çocuğunuzda İşitme Kaybı Var İse, İşitme Seviyesinin Düzenli Olarak Kontrol Edilmesi Gereklidir. Kontrollerde Yapılan İşitme Testleri İle Çocuğunuzun İşitmesinde Olabilecek Değişiklikler Tespit Edilir. İşitme Takiplerin Sıklığı Yaşa Bağlı Olarak Değişir. Küçük Yaş Grubu Çocuklarda Daha Sık Takip Gereklidir. Kontrol İşitme Testleri Yapılırken Kişinin Kullandığı İşitme Cihazı Da Test Edilmelidir. Takipler Sırasında, İşitme Testleri İşitme Cihazlı Ve İşitme Cihazsız Olarak Yapılmalıdır. İşitme Cihazı İle Yapılan Testler Çocuğun İşitme Cihazından Ne Kadar Yararlandığını Gösterir.
c- İşitme Kayıplı Çocukların Değerlendirmesini Yapan Uzmanlar
işitme Kaybı İle Birlikte Merkezi Sinir Sistemi Bozuklukları, Zeka Geriliği, Duygusal Bozukluklar Görülebileceğinden Yapılacak Değerlendirme Ekip Çalışmasını Gerektirmektedir. Bu Ekipte, Kulak Burun Boğaz Uzmanı, Pediatrist, Nörolog, Psikiatrist, Psikolog, Odyolog, Eğitim Odyoloğu, Özel Eğitimci Ve Sosyal Hizmet Uzmanı Mutlaka Bulunmalıdır. Çocuğun Tedavisi Ve Rehabilitasyonu İçin İhtiyaç Duyulan Diğer Uzmanlar Da Bu Ekibe Daha Sonra Dahil Edilir. Yukarda Belirtilen Ekibe, Bulunulan İlin Devlet Hastanelerinde Yada Üniversite Hastanelerinde Ulaşabilirsiniz.
d- İşitme Kaybının Tedavisi
erken Teşhis, Daha Etkili Tedavi Anlamına Gelmektedir.
1- İletim Tipi İşitme Kayıplarının Tedavisi
bu Tip İşitme Kayıplarının Tedavisinde Tıbbi Uygulamalar Ve Cerrahi Girişim Yöntemleri Kullanılmaktadır. Kulak Kepçesinde Anomali Varsa, Estetik Ameliyatlar Hemen Okul Çağı Öncesinde Yapılırken, İşitmeyi Düzeltmeyi Hedefleyen Ameliyatlar, Diğer Kulağın Genelde Normal Olması Nedeniyle Daha Büyük Yaşlara Ertelenebilir.
orta Kulak Enfeksiyonlarının Hızlı Ve Etkili Tedavisi Yapılmalıdır. Eğer Bir Orta Kulak İltihabı Uygun Bir Şekilde Tedavi Edilmezse, Yıllarca Akan Bir Kulakla Birlikte İşitme Kaybı Ve Beyne Yayılan İltihaplar Ortaya Çıkabilecektir. Orta Kulakta İltihap Olmadan Sıvı Birikmesine Efüzyonlu Otit (seröz Otit) Denir. Bu Sinsi Seyreden Hastalığın İlk Belirtisi İşitme Kaybı Olup, Genellikle Geniz Eti Büyük Olan Çocuklarda Görülür. Eğer Bu Hastalığa, İlaç Tedavisi Veya Kulak Zarına Tüp Takılması Gibi Tedaviler Uygulanmaz İse Kalıcı İşitme Kaybı Ortaya Çıkabilir. Bu Tip İşitme Kayıplarında, İşitme Cihazının Kullanılması Tedavideki Son Aşamadır.
2- Sensörinöral Tip İşitme Kayıplarında Tedavi
bu Tip İşitme Kayıplarının Tedavisi, İşitme Cihazı, Orta Kulak Protezleri, Koklear İmplant Ve Beyin Sapı İmplantı Uygulamaları İle Yapılır.
3- İşitme Cihazları
işitme Cihazı Çevredeki Sesleri Önce Elektriksel Uyarıya, Daha Sonra Yükselterek Tekrar İşitsel Uyarıya Dönüştürür. Üç Temel Parçası Vardır; Mikrofon, Yükseltici Ve Alıcı. Dışarıdan Gelen Ses, Mikrofon Tarafından Yükselticiye Gönderilir. Burada Yükseltilen Ses Alıcı Tarafından Kulak Kalıbına Gönderilir. Kulak Kalıbı Yoluyla, Yükseltilmiş Olan Ses Kulak Zarına Ulaşır.
a- İşitme Cihazının Kullanılması Gerekli Durumlar
lisan Gelişimi İçin Gerekli İşitsel Özelliklerin Çocuk Tarafından Algılanabilmesi İçin 25 Db Ve Üzerindeki İşitme Kayıplarında İşitme Cihazı Önerilmelidir. Yetişkinlerde Bu Durum Biraz Da Kullanıcının İsteğine Bağlıdır Ancak, Hafif Derecede Kayıplardan Başlayarak İleri Derecedeki Kayıplara Kadar Önerilebilir. İşitme Cihazıyla Yarar Sağlanamadığı Durumlarda Koklear İmplant Veya Uyarıcı İşitme Cihazları Gündeme Gelmektedir.
b- İşitme Cihazı Tipleri
şekil 8. İşitme Cihazı Tipleri.
işitme Cihazları Hem Biçim Hem De Çalışma Sistemi Bakımından Farklıdır. İşitme Cihazı Tipleri Şekil 8'de Görülmektedir. İşitme Cihazı Tipleri:
- Kulak Arkası
- Kulak İçi
- Kanal İçi
- Gözlük Tipi
- Cep Tipi (vücut Tipi)
c- Yardımcı Dinleme Cihazları
bazı Durumlarda İşitme Cihazı Problemin Tümüne Çözüm Getiremez Ve Hasta Alternatif Bir Başka Yardımcı Alete İhtiyaç Duyar. Böyle Durumlarda Rehabilitasyon Programının Bir Parçası Olan Yardımcı Dinleme Aletleri Alternatif Bir Çözümdür. Genel Olarak Bu Cihazlar 3 Bölümde Ele Alınabilir :
1- Yüz Yüze İletişime, Radyo Ve Tv Gibi Dinlemeye Yardımcı Cihazlar,
2- Telefonda Konuşmaya Yardımcı Cihazlar,
3- Çevresel Ses Ve Durumun Farkında Olma Ve Ayırt Etmeye Yardımcı Sistemler.
yüz Yüze İletişimde En Yaygın Olarak Kullanılan Fm (grup Veya Kişiye Ait Olabilir) Sistemleridir. Loop Sistemi İse, Bir Diğer Yardımcı Cihazdır (şekil 9). Bu Cihazın Farklı Tipleri Vardır. Tv İzleme Veya Bir Toplantıyı Rahat İzlemeyi Sağlayabilir. Bunların Dışında Telefon Yükselticisi, Çevrede Olanların Farkında Olmayı Sağlayan Alarm Sistemleri De Vardır. Bunlar Telefon Ve Kapı Çaldığında Veya Bebek Ağladığında Kişiyi Uyaran Işıklı Cihazlardır.
şekil 9. Loop Sistemi.
d- İşitme Kayıplı Çocuklarda İşitme Cihazı Kullanmaya Başlama Yaşı
günümüzde, Mevcut Olan Objektif Değerlendirme Yöntemleriyle İşitme Kaybının Teşhisi Daha Erken Yapılabilmektedir. Kaybın Teşhis Edildiği En Erken Dönemde Fizyolojik Ve Psikolojik Yoksunluğu Önlemek İçin İşitme Cihazı Önerilmelidir.
işitme Cihazı Verilmesi İçin Bir Yaş Sınırı Yoktur. İşitme Kaybının Teşhis Edildiği En Erken Dönemde Verilmelidir.
e- İşitme Kayıplı Çocuklar İçin İşitme Cihazının Önemi
erken Dönemde Gelişen İşitme Kaybı Çocuklarda, Hem İletişim Becerileri Hem De Okul Başarıları Etkilenir. Çok Hafif Derecedeki İşitme Kayıpları Bile (örneğin İletim Tipi Kayıplar) Çocuğun Gelişimini Pek Çok Alanda Olumsuz Yönde Etkiler. 25 Db Veya Altında İşitme Eşiklerine Sahip Gelişme Çağında Olan Çocuklar, Normal Düzeydeki Bir Konuşmanın Tüm İşitsel Özelliklerini Algılamada Zorluk Çeker.
çocuklar İçin Normal Kabul Edilen +15 Db'i Aşan İşitme Seviyesinin Üstündeki Değerlerde Çocuğun Konuşmayı Anlama Ve Öğrenme Yeteneği, İşitme Kaybının Derecesine Göre Değişik Ölçülerde Ve Olumsuz Yönde Etkilenecektir. Bu Durumda İşitme Kaybı 15 Db'i Aşan Çocuklar İçin İşitme Cihazının Kullanılması Gereklidir. Uzun Süreli Orta Kulak Problemi Olan Çocuklarda Hafif Derecede Olan İşitme Kayıplarının Bile Çocukların Gelişimlerini Olumsuz Yönde Etkilediği Belirlenmiştir. Böyle Bir Durumda, İşitme Cihazı Kullanımının Gerekliliği Tartışılmaz.
çocuklar, Konuşmayı Öğrenmeye Hayatın İlk Aylarında Başlarlar. Konuşmanın Temel Taşlarını Teşkil Eden Babıldama Ve Mırıldanma Adını Verdiğimiz Bu Evreleri Geçirebilmeleri İçin Normal İşitmeye Sahip Olmalıdırlar. Bu Nedenle Mümkün Olan En Kısa Zamanda Çocuğun İşitme Cihazı Kullanması Gereklidir.
f- İşitme Kayıplı Bireylerde Koklear İmplant Uygulaması
çift Taraflı İleri Veya Çok İleri Derecede Sensörinöral İşitme Kaybı Olan Ve İşitme Cihazından Yeterince Fayda Göremeyen Kişilere İşitme Kapasitesinin Desteklenmesi İçin Koklear İmplant Adı Verilen Protez Cerrahi İşlem İle Takılır. İşitmesini Sonradan Kaybeden Kişilerde Koklear İmplant İle Konuşmayı Algılama Becerisi Yeniden Kazandırılırken, Küçük Çocuklarda Konuşma Ve Lisan Becerileri İle Bilgilerin Oluşturulması Amaçlanır.
a- Koklear İmplantın Parçaları; Koklear İmplant, İç Ve Dış Olmak Üzere İki Kısımdan Oluşur. Şekil 10'da Koklear İmplantın Parçaları Gösterilmiştir. Şekil 11'de Koklear İmplant Kullanımı Gösterilmiştir.
şekil 10. Koklear İmplatın Parçaları. Şekil 11. Koklear İmplat Kullanıcısı.
iç Parçalar;
1-alıcı/uyarıcı
2-elektrot
3- İç Anten
dış Parçalar;
1- Konuşma İşlemleyici
2- Dış Anten
3- Mikrofon
b- Koklear İmplantın Uygulanması; Koklear İmplant Uygulanabilmesi İçin Gerekli Koşullar Çocuk Ve Yetişkin Gruplarında Farklılık Gösterir;
çocuk Grubu
• Çocuğun Çift Taraflı İleri Veya Çok İleri Derecede Sensörinöral İşitme Kayıplı Olması ,
• 1-17 Yaşları Arasındaki Çocuklar, Eğer İşitme Kaybı Menenjit Hastalığı Sonrası Oluşmuş Ve Mr Veya Tomografide İç Kulakta Kireçlenme Mevcutsa 1 Yaş Altında Da Koklear İmplant Yapılabilir,
• İşitme Cihazından Çok Az Veya Hiç Yararlanamıyorsa, Bunun İçin Hasta En Az 6 Ay İzlenmelidir, Menenjit Hastalığı Geçirenlerde Bu Süre Daha Kısa Tutulabilir,
• Mr Veya Tomografide Ve Tıbbi Olarak Engelleyici Bir Durum Yoksa,
• Ailenin İstekli Olması Ve Uygun Beklentide Olması,
• Ailenin Ameliyat Öncesi Ve Sonrası Dönemdeki Eğitim Programlarını Takip Edebilecek Yapıda Olması,
• İşitme Kayıplı Bireyin İşitme Cihazı İle Ses Deneyiminin Olması,
yetişkin Grup;
• Her İki Kulakta İleri Veya Çok İleri Derecede Sensörinöral İşitme Kaybı,
• İşitme Cihazından Çok Az Veya Hiç Yararlanamama, En Uygun İşitme Cihazıyla Dinleme
durumunda Konuşmayı Ayırt Etme Yüzdesinin %30 Veya Altında Olması,
• Kulakların Mr Ve Tomografilerinde Koklear İmplant Yerleşimini Engelleyecek Bir Engel Durumunun Olmaması,
• Koklear İmplantın Uygulanmadığı Durumlar;
• İç Kulak İle İlgili Olmayan Veya Beyindeki İşitme Bölgesi İle Bağlantılı İşitme Kaybının Olması,
• İşitme Sinirinin (8. Sinirin) Doğuştan Yokluğu,
• İşitme Cihazından Yarar Gören Vakalar,
- Psikolojik Olarak Bir Problemin Olması,
• Koklear İmplant Yapılacak Bireyin İstekli Olduğunu Kendisinin Belirtmesi,
c-koklear İmplant'ın Çalışması;
ses Mikrofona Gelir
¯
kablo Yoluyla Ses Mikrofondan Konuşma İşlemleyicisine Aktarılır
¯
sinyaller Konuşma İşlemleyicisinde Filtrelenir Ve Analiz Edilir
¯
işlemlenen Sinyaller Kabloyla Taşınır
• Cerrahi İşlemle Yerleştirilmiş Olan Alıcı/uyarıcı Dış Anten Yardımıyla Deri Geçilerek Fm Radyo Sinyalleri Gönderilir,
• Alıcı/uyarıcı Elektriksel Sinyali Elektrotun Uygun Bölgelerine Gönderir,
• Elektrot Koklear Siniri Uyarır,
• Elektriksel Bilgi Koklear Sinirden Santral Sinir Sistemine İletilir,
her Koklear İmplant Kullanıcısı İçin İmplant Sistemi Kişiye Özel Olarak Programlanır. Programlama Odyolog Tarafından Yapılır.
d- Koklear İmplantlı Hastanın Sesi Algılaması
gelen Sesler İşitme Siniri Aracılığıyla Beyindeki İşitme Merkezine İletilir. Burada Eğer Daha Önceden Kazanılmış Lisan Bilgileri Var İse, Bu Uyarımlar Anlam Kazanır. Lisan Becerisi Henüz Gelişmemiş Küçük Çocuklar Rehabilitasyon Süreci İçerisinde Duydukları Sesleri Fark Etme, Birbirinden Ayırt Etme Ve Yorumlamayı Öğrenirler.
yetişkin Hastalardan Alınan Bilgilere Göre, Koklear İmplant Ameliyatı Sonrasında İlk Günler Çoğu Sesler “robot” Sesine Benzer Olarak Tanımlanmıştır. Fakat Bu Durum Kısa Bir Süre İçerisinde Geçmektedir.
e- Koklear İmplant Uygulamasından Sonraki Eğitim Süreci
çocuklar İçin;
yetişkinler İçin Bahsettiğimiz Tekniklerin Çoğu Çocuklar İçin De Geçerlidir. Koklear İmplant Rehabilitasyon Uzmanı Kurallara Uygun Olmayan Konuşmayı Algılama Çalışmalarını Evde Ne Şekilde Uygulanması Gerektiği Konusunda Model Olur. Ebeveyn Ve Çocuk İmplant Uygulaması Öncesi İletişimde Kullandıkları Jest (el, Kol Ve Baş Hareketleri) Ve Mimikleri (yüz Hareketleri) Kullanmaya Devam Ederler. Ancak, Anne Ve Babalar İletişimde İşitsel-sözel Yöntemi Daha Yoğun Kullanmalıdırlar. Bu Şekilde Uygulanan Kurallara Uygun Olmayan Çalışmalar Çocuğun İşitsel Sinyali Kullanmasını Geliştirmesi Ve İletişim İçin Daha Yoğun Olarak İşitsel Sinyalleri Kullanmasını Sağlar.
eğitim Süreci, Lisanı Kazanan Yetişkin Bireylerde 6 Ayda Tamamlanırken Çocuklar İçin Bir Şey Söylemek Çok Zordur. Programın Başarısını Ve Süresini Etkileyen Etkenler Fazladır. Yetişkinlerde Olduğu Gibi Bir Süre Bildirmek Güçtür.
yetişkinler İçin;
yetişkinler İçin Oluşturulmuş Rehabilitasyon Programı Konuşmayı Anlama Eğitimi, Yardımcı Cihazlar Hakkında Bilgi Alma, İletişim, Dinleme Eğitimi Ve Yeni Stratejiler Geliştirme, Rehabilitasyona Aile Bireylerinin De Katılımını İçerir.
hasta Merkeze Haftada Bir Veya İki Kez Aile Bireyleriyle Birlikte Gelerek Konuşmayı Anlama Programına Katılır. Bu Programların Süresi Hastaya Ve Yakınlarının Programdaki Başarılarına Bağlıdır.
uygulanan Konuşmayı Anlama Programlarının, Evde De Aile Bireyleriyle Birlikte Tekrarlanması Gereklidir. Verilen Her Eğitim Video Kamera İle Kayıt Edilerek, Gerekirse Bir Kopyası Verilerek Evde De Uygulamaları İstenir.
aile Bireylerinden Bir Defter Tutmaları Ve Verilen Çevresel Sesleri Fark Etme Ve Ayırt Etme Listesini Günlük Olarak Takip Etmeleri, Hastanın Seslere Verdiği Cevapları Not Etmeleri İstenir. Bu Bilgiler Koklear İmplant Ameliyatı Olan Bireylerdeki Gelişmeleri Ve Eğitim Aşamalarının Takibini Kolaylaştırır.
aile Bireylerinin Bilgilendirilmesi Gereken Bir Diğer Konu İse, Kişinin Konuşmayı Tanımasını Geliştirecek Uygulamalardır Ki, Bunlar Da İşitme Kayıplı Yetişkinin Ailesine Aşamalı Olarak Örneklerle Anlatılır.
f- Koklear İmplant Uygulamasından Sonra Başarı Oranı
başarı Oranını Etkileyen Daha Önceki İşitsel Tecrübedir. İşitsel Kapasite Ve İşitme Cihazından Fayda Görmeleri Farklı Olduğu İçin Koklear İmplant Sonuçları Da Farklılık Gösterir. Ayrıca, Gelişim Durumları, Konuşma Becerileri Ve Kültürel Özellikleri De Farklıdır. Bu Değişkenler İşitsel Kapasitenin Zenginleştirilmesi, İmplantasyondan Beklenen Sonuçlar Ve Gerekli Olan Eğitim Ortamını Etkiler.
g- Koklear İmplantın Maliyeti
koklear İmplant Aleti Ve Ameliyatı Pahalı Bir İşlemdir. Ssk, Emekli Sandığı, Bağ-kur Ve Yeşil Kart İle Ameliyat, Ameliyat Sonrası Takipler Ve Rehabilitasyon Ücretleri Karşılanmaktadır. Ayrıca, İmplantın İç Ve Dış Parçalarının Garanti Süreleri Farklıdır. Bazen Çocuklarda Yılda Bir Kaç Kez Kablonun Değişmesi Gerekebilir.
alıntı
aile Eğitim Rehberi
işitme Özürlüler
içindekiler
• Kulağın Yapısı Ve İşitme Kaybı Nedenleri
• Kulağın Yapısı
• Nasıl Duyarız
• İşitme Kaybı
• İşitme Kaybının Dereceleri
• İşitme Kayıplarının Sınıflandırılması
• İşitme Kaybına Neden Olan Risk Faktörleri
2- İşitme Kaybının Teşhis Ve Tedavisi
• İşitme Kaybının Teşhisi
• İşitmeyi Değerlendirme Yöntemleri
• İşitme Kayıplı Çocukların Değerlendirmesini Yapan Uzmanlar
• İşitme Kaybının Tedavisi
3- İşitme Cihazları
• İşitme Cihazının Kullanılması Gerekli Durumlar
• İşitme Cihazı Tipleri
• Yardımcı Dinleme Cihazları
• İşitme Kayıplı Çocuklarda İşitme Cihazı Kullanmaya Başlama Yaşı
• İşitme Kayıplı Çocuklar İçin İşitme Cihazının Önemi
• İşitme Kayıplı Bireylerde Koklear İmplant Uygulaması
4- Lisanın Kazanılmasından Önce Ve Sonrasında Oluşan İşitme Kayıpları
5- İşitme Kaybının Çocuğun Gelişimine Etkisi
• Çocuğun İşitme Kaybı Derecesine Göre Konuşmayı Anlama Becerisi
• Tek Taraflı İşitme Kaybı Olan Çocukların Konuşmayı Anlama Becerileri
6- İşitme Engellilerin Eğitimi Ve İletişim Yöntemleri
• İşitme Kaybı Derecesine Göre Çocuğun Özel Eğitim İhtiyacı
• İşitme Kaybı Derecesine Göre Uygulanan Eğitim Programları
• İşitme Kaybının Teşhisine Ailenin Verdiği Tepkiler
• Anne Baba Ve Çocuk İletişimi
• İşitme Kayıplı Çocuğun Eğitim Değerlendirmesi
• İşitme Kayıplı Çocuğun Bulunduğu Ortamın Düzenlenmesi
• İşitme Kayıplı Çocuğun Dinleme Becerisini Geliştirmek İçin Temel Kurallar
• İşitme Kaybı Olan Çocuğun Konuşma Gelişimini Desteklemek İçin Öneriler
• İşitme Engelli Çocukların Eğitiminde Okul Seçimi
• Tek Taraflı İşitme Kaybı Olan Çocuğun Eğitimi
• İşitme Kaybı Olan Çocukların Eğitiminde Kullanılan Yöntemler
• İşitme Kayıplı Çocuğun Sosyal Çevresine Uyumu
• İşitme Kayıplı Çocuğun Sosyal Çevresiyle Olan İletişimi
7- Özürlü Birey Ve Spor Eğitimi
• Çocukluk Dönemi Ve Spor
• Sportif Aktivitelerin Motor Gelişim İçin Önemi
• İşitme Engellilerde Spora Başlama Yaşı
• İşitme Engelliler Spor Federasyonu
8- İşitme Engellilerde Büyüme, Gelişme Ve Sportif Aktivitelerde Yaşanan Sorunlar
• Büyüme Ve Gelişmeye Sosyo-ekonomik Düzeyin Etkisi
• Büyüme Ve Gelişmeye Psikolojik Durumun Etkisi
9- Yasal Düzenlemeler
10-ilköğretim Okulları
11-meslek Liseleri
12-işitme Ve Konuşma Özürlülere Ait Sivil Toplum Örgütleri
1- Kulağın Yapısı Ve İşitme Kaybı Nedenleri
insan Tamamen Duyularına Bağımlı Olarak Yaşar. Duyuları İle Elde Ettiği Hisleri Deneyimlerini Oluşturmakta Kullanır. Bu Hisler Aracılığı İle Elde Ettiği Bilgiler Onun Dünyasını Yaratmakta, Algılama Ve Anlama, Hafıza, Hayal Kurma, Düşünme Ve Neden Arama İşlevlerinin Oluşturulmasını Sağlamaktadır. İşitme Kaybı Bu Duyulardan En Önemlisi Olan İşitme Bozukluğu Durumunda Ortaya Çıkar. İşitme Engeli İşitme Duyarlılığının Kişinin Gelişim, Uyum, Özellikle İletişimdeki Görevlerini Yerine Getirmesinde En Büyük Engeli Oluşturur.
şekil 1. Kulağın Yapısı
a- Kulağın Yapısı
işitme Organımız Olan Kulak Üç Bölümden Oluşur( Şekil 1)
• Dış Kulak: Kulak Kepçesi Ve Dış Kulak Kanalından Meydana Gelir. Kulak Kepçesi, Ses Dalgalarının Toplanmasını Ve Ses Şiddetinin Artışını Sağlamaktadır.
• Orta Kulak: Dış Kulak Yolundan, Kulak Zarı İle Ayrılır. Küçük Bir Boşluk Halindedir Ve Geniz İle Arasında Bir İrtibat Sağlayan Östaki Tüpünü İçerir. Orta Kulakta Bulunan Sırasıyla, Çekiç, Örs Ve Üzengi Adı Verilen Üç Kemikçik, Bir Ses İletim Zinciri Oluşturmaktadır. Orta Kulak, İçerdiği Bu Yapıların Da Katkısıyla Kulak Zarına Gelen Sesin Şiddetini Artırmaktadır.
• İç Kulak : Salyangoz Şeklinde Bir Yapısı Olan Koklea; İç Kulak Sıvılarını Ve Tüy Hücrelerini İçerir. Ses Titreşimleri, Dış Kulaktan İtibaren Orta Kulağa Ve Daha Sonra Da İç Kulak Sıvılarına İletilmektedir. Gelen Ses İşitme Siniri Yoluyla Beyindeki İşitme Merkezine Taşınır.
b- Nasıl Duyarız ?
işitme Duyusu, Ses Olarak Adlandırdığımız Mekanik Titreşimleri Ortaya Çıkarabilme Yeteneğidir. İşitme, Aşağıdaki Sırayı İzleyerek Gerçekleşir:
ses Dalgaları
¯
dış Kulağın İşitme Kanalından Geçer
¯
kulak Zarına Çarparak Titreştirir
¯
orta Kulaktaki Kemikçikler Tarafından Yükseltilerek İç Kulağa İletilir
¯
iç Kulağa Gelen Ses Dalgaları Buradaki Tüy Hücreleri Tarafından Alınır
¯
sinirler Tarafından Beyne Taşınır
¯
beyin Bu Sinyalleri Analiz Eder Ve Yorumlar.
c- İşitme Kaybı
kulağın Tarif Edilen Bu Üç Bölümünde, İşitme Sinirinde Veya Beyinde Ortaya Çıkan Bir Hastalık, Sesin Normalden Daha Az İşitilmesini Sağlar. Yapılan Testlerle, İşitme Kaybının Derecesi Belirlenir.
d- İşitme Kaybının Dereceleri
(–10) İle (+15) Db (desibel) Arasındaki İşitme Seviyesi Çocuklardaki Normal Olarak Kabul Edilmektedir. Çocuklar Yetişkinler İçin Kabul Edilmiş Normal İşitme Seviyelerinden Çok Daha Hassas İşitme Seviyesine Sahiptir. Bu Sınırda İşitmesi Olan Bir Çocuk Çok Hafif Derecedeki Konuşmaları Dahi Duyabilir. Ancak, Bu Durum Gürültülü Bir Ortamda Da Konuşmayı Ayırt Etme Becerisinin İyi Olacağı Anlamına Gelmez. İşitme Kaybının Tipi Ve Dereceleri, Uluslararası Standartlara Göre Şu Şekilde Sınıflandırılmıştır.
-10 – 15 Db Normal İşitme
16 – 25 Db Çok Hafif Derecede İşitme Kaybı
26 – 40 Db Hafif Derecede İşitme Kaybı
41 – 55 Db Orta Derecede İşitme Kaybı
56 – 70 Db Orta-ileri Derecede İşitme Kaybı
71 – 90 Db İleri Derecede İşitme Kaybı
91 Db Ve Üstü Çok İleri Derecede İşitme Kaybı
e- İşitme Kayıplarının Sınıflandırılması
1- İletim Tipi İşitme Kaybı: Okul Çağı Çocuklarında En Yaygın Olarak Görülen İşitme Kaybı Tipidir. Kulak Kepçesi, Dış Kulak Yolu, Kulak Zarı, Orta Kulak Kemikçikleri Ve Kaslarında Meydana Gelen Hastalıklar İletim Tipi İşitme Kaybına Neden Olmaktadır. İletim Tipi İşitme Kayıplarının Nedenleri:
dış Kulak Hastalıkları
doğuştan Olan Problemler
dış Kulak Yolu Darlıkları
dış Kulak Yolu İltihapları
dış Kulak Yolu Kiri
travmalar (hasarlar)
tümörler
orta Kulak Hastalıkları
doğumsal Anomaliler
orta Kulak Enfeksiyonları
östaki Tüpü Hastalıkları
orta Kulakta Sıvı Toplanması
orta Kulakta Kireçlenme
travmalar
tümörler
2- Sensörinöral İşitme Kaybı: İşime Kaybı Koklea Ve/veya Daha Sonrasındaki Bölgeleri (işitme Yolları, Korteks Vb.) İçeriyorsa Sensörinöral İşitme Kaybı Olarak Tanımlanır. Doğum Öncesi (genetik Nedenli, Annenin Hamilelikte Kızamıkçık Geçirmesi Vb.), Doğum Anı (doğum Travması, Oksijensiz Kalma, Sarılık Vb.) Ve Doğum Sonrası (işitme Kaybına Neden Olabilecek İlaç Kullanımı, Yüksek Ateşli Hastalık, Enfeksiyonlar Vb.) Nedenlerle Oluşabilmektedir. Sensörinöral İşitme Kayıplarının Nedenleri:
iç Kulak Hastalıkları
doğumsal Hastalıklar
genetik Hastalıklar
enfeksiyonlar
meniere Hastalığı
yaşlanmaya Bağlı İşitme Kaybı
işitme Kaybına Neden Olabilecek İlaç Kullanımı
ani İşitme Kaybı
travmalar
gürültü
tümörler
diğer Sistem Hastalıkları
işitme Siniri Ve Beyin Hastalıkları
enfeksiyonlar
sinir Sistemi Hastalıkları
tümörler
3- Mikst (karışık) Tip İşitme Kaybı: İletim Ve Sensörinöral İşitme Kayıplarının Bir Arada Görülmesidir.
4- Santral İşitme Kaybı: İşitmenin Normal Olmasına Rağmen, Çocuk Genel Olarak Konuşmayı Ayırt Edemez, Gürültüde Konuşulanı Anlayamaz, Not Almada Zorlukları Vardır Ve En Önemlisi Dikkatle Problemleri Çoktur, Dikkatlerini Bir Konu Üzerinde Yoğunlaştırmazlar. P Roblem Beynin Korteks Adı Verilen Bölgesindedir.
5- Fonksiyonel/organik Olmayan İşitme Kaybı: Kişinin Herhangi Bir Nedenle İşitme Kaybı Var Gibi Davranması Ya Da Gerçekten İşitme Kaybının Olduğuna İnanması İle Ortaya Çıkan Durumdur.
f- İşitme Kaybına Neden Olan Risk Faktörleri
• Yeni Doğan Yoğun Bakım Ünitesinde 48 Saat Ya Da Daha Fazla Süre Kalmasını Gerektiren Durumların Olması,
• Ailede İşitme Kaybı Hikayesinin Olması,
• Kulağın Herhangi Bir Bölümünün Anormal Olması,
• İşitme Kaybına Yol Açan Enfeksiyon Hastalığının Olması
• Ailenin Ya Da Bakıcının İşitme, Konuşma, Lisan Veya Diğer Gelişim Alanlarında (zihinsel, Motor, Sosyal) Gecikmeden Şüphelenmesi,
• Ailede İşitme Kaybına Neden Olan Genetik Bir Hastalığın Olması,
• Kafa Travması,
• Sık Tekrarlayan Orta Kulak Enfeksiyonu Olması,
• Kandaki Bilüribin Adı Verilen Maddenin Dengesinin Bozulması Ve Vücutta Birikmesi Sonucu Sarılık Oluşması,
• Bebeğin 1500 Gramın Altında Doğumu,
• Bebeğin İşitme Kaybına Neden Olabilecek İlaç Kullanımı,
• Hamilelikte Annenin İlaç Kullanımı,
• Apgar Puanlarının (kas Tonusu, Kalp Hızı, Uyarılara Cevap, Cilt Rengi Ve Solunumun) Düşük Olması,
risk Faktörlerinden Bir Yada Daha Fazlasını Gösteren Bebekler İşitme Taraması Amacıyla Yapılan Testten Geçmelidir. Ancak, İşitme Kaybı Saptanan Bebek Yada Çocukların İşitme Testleri 3 Yaşına Kadar Her 6 Ayda Bir Yapılması Gereklidir.
2- İşitme Kaybının Teşhis Ve Tedavisi
a- İşitme Kaybının Teşhisi
işitme Kaybının Teşhisi Ne Kadar Erken Yaşta Sağlanırsa, Tedavinin Ve Bireyin Tüm Gelişiminin O Kadar Sağlıklı Olacağı Unutulmamalıdır. Yani, İşitme Kaybında Erken Teşhis Çok Önemlidir. Özellikle İlk İki Yaş, Çocuğun Konuşmasını Geliştirebilmesi İçin En Önemli Dönemdir.
aile Çocuğun Büyümesini Ve Gelişmesini Dikkatli Bir Gözlemle Takip Ediyorsa, İşitme Kaybı Erken Dönemde Teşhis Edilebilir.
çocukların İşitme Duyusunu Değerlendirmek İçin Artık Büyümelerini Beklemek Gerekmemektedir. Yaşamın İlk Günlerinde Uygulanabilen Basit, Ucuz Ve Güvenilir Testler İle Yeni Doğan Bir Bebeğin İşitme Engelini Saptamak Mümkündür.
ülkemizde 2004 Yılında Başlatılan “ulusal Yeni Doğan İşitme Taraması Kampanyası” İle Tüm Bebeklere Doğum Hastanelerinden Taburcu Olmadan Önce İşitmelerinin Güvenli Ve Doğru Olarak Test Edilmesi Sağlanmaktadır.
işitme Taramaların Amacı İşitme Engeli İle Doğan Bebekleri Doğumdan Kısa Süre Sonra Belirlemek, 3 Aylık Olmadan İşitme Testlerini Tamamlamak, İşitme Engeli Tanısı Alanlara 6 Aylık Olmadan Gerekli Müdahalede Bulunmaktır. Doğduktan Sonra En Geç 6 Ay İçinde İşitme Engeli Tanısı Konan Ve İşitme Cihazı Uygulanıp İşitme Ve Konuşma Eğitimi Alan Bebeklerin Konuşma Becerisi Normal İşiten Yaşıtlarına Benzer Düzeyde Gelişebilir.
erken İşitme Kaybı Tanısı Konulup, Erken Eğitilen Bebeklerin, Lisan Gelişimine Paralel Olarak Zihinsel, Sosyal Ve Ruhsal Gelişimleri De Olumlu Etkilenir.
her Aile, Bebeğin Doğumunu Takip Eden İlk Altı Aylık Sürenin, İşitmenin Refleks Olarak Meydana Geldiği Bir Dönem Olduğunu Bilmelidir.
ilk 6 Aylık Dönemde Bebekler, 80-90 Db'lik Yüksek Şiddette Bir Sese Maruz Kaldıklarında, Tüm Vücut Kaslarında Kasılma Ve İrkilme Görülür. Bebek, Aniden Ve Yüksek Şiddette Gelen Sesi Duyduğunda Gözlerini Kapatır Ve Sesin Geldiği Tarafa Yönlenir. Sesi Duyunca Yaptığı İşi Bırakır. Örneğin, Annesinin Memesini Emiyorsa Emmeyi Bırakır.
bebeğinizin Ve Çocuğunuzun, Aşağıda Sıralanan Davranışları Göstermemesi İşitme Kaybının Erken Teşhisi İçin Çok Önemlidir.
0-2 Aylık Bebekler
Gürültülü Ortamda Uyanır,
Annesini Görmese De Sesine Gülerek Ya Da Ağlayarak Tepki Verir,
Normal Tondaki Müzik Sesine Tepki Verir,
3-4 Aylık Bebekler
Gürültülü Ortamda Uyanır,
İlginç Seslere Başını Çevirir,
Yalnızken Kendi Kendine Mırıldanır,
Yüz Yüze İletişim Kurulduğunda Gülerek Ya Da Ses Çıkararak Tepki Verir,
5-6 Aylık Bebekler
Gürültü Ve Konuşma Sesinden Uyanır,
Annesini Görmese Bile, Annesinin Sesinin Geldiği Yöne Başını Çevirerek Tepki Verir,
Yanı Başındaki Kişilerin Konuşmalarını Farkeder,
İlginç Seslere Başını Çevirerek Tepki Verir,
Kendisine Seslenen Kişiyi Görmese De Ses Çıkararak Tepki Verir,
7-8 Aylık Bebekler
Herhangi Bir Ses Duyduğunda Kolayca Uyanır,
Çıngırak, Zil Gibi Ses Çıkaran Oyuncaklara İlgi Duyar,
Kendi Kendine Mırıldanırken Ses Tonunda Değişiklikler Yapar (işitme Kaybı Varsa Melodik Aksan Yoktur),
“ba-ba”, “da-da” Gibi Hece Seslerini Çıkarır,
9-10 Aylık Bebekler
Herhangi Bir Ses Duyduğunda Kolayca Uyanır,
Değişik Sesleri Taklit Edebilir,
11-12 Aylık Bebekler
Konuşma Sesi, Saat Tıkırtısı Ya Da Kağıt Hışırtısı Gibi Seslerden Kolayca Uyanır,
Konuşan Kişiyi Görmese Bile, Onu Fark Ettiğini Belli Eden Davranışlarda Bulunur,
Bir-iki Kelimeyi Yerinde Ve Anlaşılır Şekilde Söyler,
Yalnızken Kendi Kendine Değişik Sesler, Hecelemeler, Kelimeye Benzer Sesler Çıkararak Konuşur,
Bilinçli Olarak “anne Ve Baba” Sözcüklerini Söyleyebilir,
Çok İleri Derecede İşitme Kaybı Olan Bebekler Sadece Görme Alanları İçindeki Nesne Ve Olaylarla İlgilenirler. İşitme Engelli Bebeklerde Yaklaşık 9. Aydan Sonra İlk Dönemlerde Gözlenen Konuşma Sesleri Kaybolur, Taklitler Ortadan Kalkar, Ses Kaynağına Yönelme Davranışı Görülmez.
Normal İşiten Çocuklar, Eğer Gürültülü Ortamda Uyumaya Alışkınlarsa Kapı Çarpması Gibi Yaklaşık 90 Db Şiddetindeki Sese, Sessiz Ortamda Uyumaya Alışkınlarsa Konuşma Sesi Gibi Yaklaşık 50 Db Şiddetindeki Sese Uyanarak Tepki Verirler. Bu Özellik İşitme Kaybının Tanımlanmasında Mutlaka Değerlendirilmelidir.
12-18 Aylık Çocuklar
Herhangi Bir İşaret Kullanmadan, Yaklaşık 1 Metre Uzaklıktan Verilen Emirleri Anlar (“bardağı Al” Gibi),
Birkaç Kelimeyi Anlaşılır Şekilde Yerinde Kullanır,
Bildiği Hayvan Seslerini Taklit Edebilir,
“nerede” İle Başlayan Sorulara Başını O Yöne Çevirerek Ya Da Eliyle İşaret Ederek Cevap Verir,
2 Yaşındaki Çocuklar
Yaklaşık 4 Ya Da 6 Metre Uzaklıktan Çağrıldığında Tepki Verir,
Bildiği Kelimelerle Basit Cümleler Kurar,
Araba Sesi Ya Da Dışarıda Havlayan Köpek Sesini Fark Ettiğini Belli Eder,
İsteklerini Konuşarak İfade Eder,
Oyun Sırasında Arkadaşları İle Konuşarak İletişim Kurar,
3-11 Yaş Arasındaki Çocuklarda Aşağıda Belirtilen Sorunlardan Bir Ya Da Birkaç Tanesi Görülüyor İse, Uzman Kişilerle Ve İlgili Merkezlerle İletişime Geçilmesi Erken Teşhisi Kolaylaştıracaktır.
hastalık Dışında Öksürme, Burun Akıntısı Ya Da Burun Tıkanıklığı, Ağızdan Nefes Alma, Burundan Konuşma Görülüyorsa,
Özellikle Kış Aylarında Tekrarlayan Orta Kulak İltihabı,
Sık Tekrarlayan Kulak Ağrısı Ve Kulağın Tıkanması
Konuşan Kişiye Yakın Olma Ya Da Yüzünü Görmeyi İsteme,
Sesin Geldiği Yöne Doğru Yönelmede Güçlük,
Televizyonu Yada Radyoyu Yakın Mesafeden Dinleme Ve Sesini Normalden Fazla Açmayı İsteme,
Kendine Yöneltilen Konuşmalara Geç Tepki Verme Veya Birkaç Kez Tekrar Ettirme,
“bardağı Getir” Gibi Komutlara Uygunsuz Tepki Verme Ya Da Ne İstenildiğini Anlamamış Gibi Görünme,
Konuşmada Ritim, Ton Ve Vurgu Gibi Özelliklerin Olmaması (monoton Konuşma),
Konuşurken Bazı Seslerin Atlanması,
Konuşmanın Düzgün Ve Akıcı Olmaması,
Çok Fazla Suskunluk Anının Gözlenmesi,
Çok Gürültülü Ortamlarda Konuşmaları Anlamama,
Okunan Hikayeleri Takip Edememe,
Dikkati Verememe Veya Dikkat Süresinin Çok Kısa Olması,
Grup İçinde Bulunmaktan Rahatsızlık Duyma Veya Yetişkin Yardımına İhtiyaç Duyma,
Okul Başarısında Düşme, Okumada Güçlük, Okuma Sırasında Kelime Atlama Ve Bazı Sesleri Birbirleri İle Birleştirerek Çıkaramama.
eğer Çocuğunuz Kendi Yaş Grubuna Uygun Yukarda Belirtilen Davranışları Göstermiyorsa En Yakın Sağlık Kuruluşuna Ve Varsa Bir Kulak Burun Boğaz Uzmanına Başvurulması Gerekmektedir. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Tarafından Muayene Edildikten Sonra Hastanın Uygun Yaş Dönemine Göre Odyolojik Testleri Yapılmalıdır.
genel Anlamda Odyometrik İnceleme, Çeşitli Tipte Ses Üreten Cihazlardan Gelen Uyarılara, Hastaların Cevapları Kaydedilerek Yapılmaktadır. Şekil 2'de Oyun Odyometrisi Yöntemi İle İşitmenin Değerlendirilmesi Gösterilmektedir.
şekil 2. Oyun Odyometresi.
odyometrik İnceleme Yöntemleri;
• Saf Ses Odyometresi,
• Konuşma Odyometresi,
• Çocuk Odyometresi,
• Objektif Odyometrik Testlerdir.
bu Testlerle, İşitme Kaybının Derecesi Ve Tipi Belirlenir.
radyolojik Görüntüleme Yöntemleri De Bu Tür Hastalıkların Teşhis Ve Tedavisinde Yardımcıdır. Bilgisayarlı Tomografi Ve Manyetik Rezonans (mr) Görüntüleme Yöntemleri En Gelişmiş Teşhis Teknikleridir.
b- İşitmeyi Değerlendirme Yöntemleri
işitmenin Test Edilmesinde Birçok Yöntem Vardır. Testin Çeşidi Kişinin Yaş Ve İhtiyaçlarına Bağlıdır. İşitme Testleri Uzman Bir Odyolog Tarafından Odyoloji Yada Kulak Burun Boğaz Kliniklerinde Yapılmaktadır.
a-. Subjektif (davranış) Test Yöntemleri
0-5 Yaşlar Arasındaki Çocukların İşitme Değerlendirmesinde, Sese Karşı Bebeğin Yada Çocuğun Cevabı Davranış Olarak Alınır.
çocuklarda Odyolojik Değerlendirmenin İlk Ve En Önemli Aşaması Hikaye Alınmasıdır.
subjektif Test Yöntemlerine Geçmeden Önce Mutlaka Aileden Yada Çocuğa Bakan Kişiden Detaylı Bilgi Alınmalıdır. Hikaye Alınmasında Hastanın Davranışları, Ailenin Tutum Ve İlgisi Belirlenir. Değerlendirmeye Aile Aktif Olarak Katılır. Hikaye Alınırken Aşağıdaki Konularda Vereceğiniz Bilgiler, Uzmanların Çocuğunuza İşitme Kaybı Teşhisi Koymasına Yardımcı Olacaktır.
• Ailede Benzer Problemin Olup Olmadığı,
• Doğum Öncesi; Annenin Aşırı Kusma, Kanama, Yüksek Tansiyon, Yüksek Ateş, Havale
geçirme, Gebelik Zehirlenmesi, Kan Uyuşmazlığı, Virüs Enfeksiyonu, Kızamıkçık, Şeker Hastalığı, Kalp Hastalığı, Astım, Böbrek Rahatsızlığı, Röntgen Işınları, Travma Ve Ameliyat Olması.
• Doğum Anında; Doğumun Uzaması, Normal Doğum, Ameliyatla Doğum, Doğum Sırasında Kaşık Kullanımı, Bebeğin Oksijensiz Kalması, Bebeğin Düşük Veya Yüksek Doğum Ağırlığında Olması, Bebeğin Geç Ağlaması, Morluk Ve Diğer Doğum Anında Oluşan Anormallikler.
• Doğumdan Hemen Sonra; 1 Dakika İçinde Yapılan Apgar Puanlarının Düşük Olması, Yara, Morluk, Sarılık, Kanama, Solunum Güçlüğü, Enfeksiyon, Bebekte Beslenme Güçlüğü, Bebeğin Sürekli Ağlaması Ve Bebeğin Hastanede Kalma Süresi.
• Gelişim Hikayesi; Motor Gelişim (baş Kontrolü, Oturma, Yürüme, Yemek Yeme, Tuvalet Eğitimi Vb.) Ve Refleksler.
• Tıbbi Hikaye; Çocuğun Metabolik Bir Hastalığı Olup Olmadığı, Kabakulak, Kızamık, Menenjit Gibi Enfeksiyon Hastalıklarını Geçirip Geçirmediği, Alerji, Astım Gibi Süreğen Hastalıkları Ve Kulakta Problem Olup Olmadığı.
• Ailenin Diğer Bireylerinde Alkolizm, Sara Hastalığı Ve Zihinsel Gerilik Olup Olmadığı.
• Sosyal, Davranış Ve Eğitim Gelişimi: Uyku Durumu, Yaşıtları İle İlişkisi, Çok Sessiz Ya Da Çok Hareketli Olup Olmadığı, Disipline Edilmesinin Zor Olup Olmadığı.
• İşitme, Konuşma Ve Lisan Hikayesi: Yüksek Sese Tepkisi, Kapı Ya Da Telefon Sesini Duyması, İlk Söylediği Kelime, İşaret Kullanımı Ve Konuşmaları Taklit Etme Becerisi.
0-4 Aylar Arasında İşitmenin Değerlendirilmesi
hayatın İlk 4 Ayında İşitme Davranışı Refleks Cevaplara Dayanır. Değişik Gürültülere, Bebekler Daha Kolay Ve Belirgin Cevap Verirler. 0-4 Aylar Arasında Olumlu Cevap Alabilmek İçin Daha Fazla Ses Şiddetine İhtiyaç Duyulur. Bu Nedenle Bebek Normal Konuşma Sesine Minimum Cevap Verirse Normal İşitme Olarak Düşünülebilir.
4 - 24 Aylar Arasında İşitmenin Değerlendirilmesi
bebek/çocuk Annesinin Kucağında Sessiz Test Odasına Alınır. Bebeğin/çocuğun Her Duyduğu Seste, Sesin Geldiği Tarafa Bakması Beklenir. Bebek Bakma Davranışını Gösterirse Pekiştirmek İçin Ödül Verilir. Elde Edilen İşitme Eşikleri Odyogram Üzerinde İşaretlenir. Şekil 3'de Davranış Odyometresi Yöntemi İle İşitmenin Değerlendirilmesi Gösterilmiştir.
şekil 3. Davranış Odyometresi.
2 - 5 Yaşlar Arasında İşitmenin Değerlendirilmesi
bu Yaşlarda İşitmenin Değerlendirmesi “oyun Odyometresi” İle Yapılmaktadır. Ses Kulaklıklarla Ve Kulaklıksız Olarak Gönderilir. Çocuğun Sesi Her Duyduğunda Resim Gösterme, El Kaldırma, Küpü Sepete Atma Gibi Davranışlarda Bulunması Beklenir. Elde Edilen İşitme Eşikleri Odyogram Üzerinde İşaretlenir Bu Yöntemle Sadece İşitme Kaybının Varlığı Değil, Derecesi Ve Tipide Belirlenir.
b. Objektif Test Yöntemleri
objektif Test Yöntemleri, Subjektif Yöntemler İle Test Edilemeyen Veya Test Sırasında Güçlükler Çıkaran (ağlama Vb.) Çocuklarda Uygulanan, Objektif Bulgulara Dayanan, Teste Uyumlu Olmayı Gerektirmeyen Ölçümlerdir. Bu Yöntemlerin Birlikte Kullanımı En Doğru Sonuca Ulaşılmasını Sağlar.
1- Abr (auditory Brainstem Response - İşitsel Beyinsapı Cevabı) İle Değerlendirme
bu Testle, Kişinin İşitme Sinirinin Sese Nasıl Cevap Verdiği Değerlendirilir. Davranışsal Testlere Uyum Sağlayamayan Bebeklerde Özellikle Abr Testi Tercih Edilir (şekil 4). Uyumlu Bebeklerde İse Elde Edilen Eşiklerin Güvenirliği Açısından Kullanılır. Testin Uygulama Aşamaları:
• Test Sırasında Bebeğin Uyuması Tercih Edilmektedir. 6 Aydan Küçük Bebeklerde Uyutma İçin İlaç Kullanılmaz. 6 Aydan Büyük Bebeklerin Uyutulması İçin Doktoruna Danışılmalıdır.
• Önce Elektrotların Yerleştirileceği Deri Temizlenir. Elektrot Yerleştirilen Bölgeler İki Kulak Arkası Ve Alındır.
• Kulaklık Yardımıyla Kulaklara Ses Verilir.
• Bilgisayar Yardımıyla Verilen Sese Sinirin Cevabı Kaydedilir. Elde Edilen Kayıtlar Uzman Odyolog Tarafından Değerlendirilir.
şekil 4. Abr Yöntemi İle Değerlendirme.
2- İmpedansmetrik Değerlendirme
orta Kulak Fonksiyonunun Değerlendirildiği Test Yöntemidir (şekil 5). Testin Uygulaması Aşağıdaki Şekilde Yapılır:
• Çocuğun Kulağına Plastik Kulak Tıkacı Yerleştirilir.
• İmpedansmetre İle Kulağa Pompalanan Basıncın Değişim Grafiği Alınır.
• Bu Grafiğe Bakılarak Orta Kulak Ve Kulak Zarının Durumunu Değerlendirilir.
şekil 5. İmpedansmetrik Ölçüm.
3- Oto Akustik Emisyon
iç Kulak Fonksiyonunu Değerlendirir. Doğumdan Bir Kaç Gün Sonra Bu Test Yapılarak Bebeğin İşitmesi Hakkında Bilgi Sahibi Olunur. Yenidoğan Bebeklerin İşitme Taramasında Kullanılan En Yaygın Yöntemdir (şekil 6). Testin Uygulaması Aşağıdaki Şekilde Yapılır:
1. Çocuğun Kulağına Plastik Kulak Tıkacı Yerleştirilir.
2. Bilgisayara Bağlı Olarak Çalışan Oto Akustik Emisyon Cihazı Sese Karşı İç Kulağın Cevabını Kaydeder.
3. Sonuçlar Uzman Odyolog Tarafından Değerlendirilir.
şekil 6. Oto Akustik Emisyon Ölçümü
işitme Değerlendirmeleri Sonuçları Odyogram Adı Verilen Forma Geçirilir.
odyogram (işitme Eşik Grafiği); K İşinin En Az Duyabildiği Seslerin İşaretlendiği Grafiktir. Grafiğin Solunda Alçak Frekanslı (örnek; Davul Sesi) Sesler, Sağında İse Yüksek Frekanslı (örnek; Kuş Sesi) Sesler Yer Alır. Frekans, Hertz (hz) Ölçme Birimiyle Değerlendirilir. Grafiğin Üst Kısmı Daha İyi Duymayı İfade Ederken, Aşağıya Doğru İndikçe İşitmedeki Kayıp Artar. En Alt Kısımda İse, İşitme Kaybı Çok Fazladır. Sesin Şiddeti Desibel (db) Ölçü Birimi Kullanılarak Belirlenir.
eğer Test Kulaklık Kullanılarak Yapılmış İse “x” İşareti Sol Kulağı “o” İşareti Sağ Kulağı İfade Eder. Kulaklık Takılmamış İse İşitme Eşikleri “s” İle Gösterilir. Yapılan Testlerin Sonuçları “odyogram” Olarak Adlandırılan Form Üzerine Kaydedilir (şekil 7).
şekil 7. Normal İşitme Odyogramı.
çocuğunuzda İşitme Kaybı Var İse, İşitme Seviyesinin Düzenli Olarak Kontrol Edilmesi Gereklidir. Kontrollerde Yapılan İşitme Testleri İle Çocuğunuzun İşitmesinde Olabilecek Değişiklikler Tespit Edilir. İşitme Takiplerin Sıklığı Yaşa Bağlı Olarak Değişir. Küçük Yaş Grubu Çocuklarda Daha Sık Takip Gereklidir. Kontrol İşitme Testleri Yapılırken Kişinin Kullandığı İşitme Cihazı Da Test Edilmelidir. Takipler Sırasında, İşitme Testleri İşitme Cihazlı Ve İşitme Cihazsız Olarak Yapılmalıdır. İşitme Cihazı İle Yapılan Testler Çocuğun İşitme Cihazından Ne Kadar Yararlandığını Gösterir.
c- İşitme Kayıplı Çocukların Değerlendirmesini Yapan Uzmanlar
işitme Kaybı İle Birlikte Merkezi Sinir Sistemi Bozuklukları, Zeka Geriliği, Duygusal Bozukluklar Görülebileceğinden Yapılacak Değerlendirme Ekip Çalışmasını Gerektirmektedir. Bu Ekipte, Kulak Burun Boğaz Uzmanı, Pediatrist, Nörolog, Psikiatrist, Psikolog, Odyolog, Eğitim Odyoloğu, Özel Eğitimci Ve Sosyal Hizmet Uzmanı Mutlaka Bulunmalıdır. Çocuğun Tedavisi Ve Rehabilitasyonu İçin İhtiyaç Duyulan Diğer Uzmanlar Da Bu Ekibe Daha Sonra Dahil Edilir. Yukarda Belirtilen Ekibe, Bulunulan İlin Devlet Hastanelerinde Yada Üniversite Hastanelerinde Ulaşabilirsiniz.
d- İşitme Kaybının Tedavisi
erken Teşhis, Daha Etkili Tedavi Anlamına Gelmektedir.
1- İletim Tipi İşitme Kayıplarının Tedavisi
bu Tip İşitme Kayıplarının Tedavisinde Tıbbi Uygulamalar Ve Cerrahi Girişim Yöntemleri Kullanılmaktadır. Kulak Kepçesinde Anomali Varsa, Estetik Ameliyatlar Hemen Okul Çağı Öncesinde Yapılırken, İşitmeyi Düzeltmeyi Hedefleyen Ameliyatlar, Diğer Kulağın Genelde Normal Olması Nedeniyle Daha Büyük Yaşlara Ertelenebilir.
orta Kulak Enfeksiyonlarının Hızlı Ve Etkili Tedavisi Yapılmalıdır. Eğer Bir Orta Kulak İltihabı Uygun Bir Şekilde Tedavi Edilmezse, Yıllarca Akan Bir Kulakla Birlikte İşitme Kaybı Ve Beyne Yayılan İltihaplar Ortaya Çıkabilecektir. Orta Kulakta İltihap Olmadan Sıvı Birikmesine Efüzyonlu Otit (seröz Otit) Denir. Bu Sinsi Seyreden Hastalığın İlk Belirtisi İşitme Kaybı Olup, Genellikle Geniz Eti Büyük Olan Çocuklarda Görülür. Eğer Bu Hastalığa, İlaç Tedavisi Veya Kulak Zarına Tüp Takılması Gibi Tedaviler Uygulanmaz İse Kalıcı İşitme Kaybı Ortaya Çıkabilir. Bu Tip İşitme Kayıplarında, İşitme Cihazının Kullanılması Tedavideki Son Aşamadır.
2- Sensörinöral Tip İşitme Kayıplarında Tedavi
bu Tip İşitme Kayıplarının Tedavisi, İşitme Cihazı, Orta Kulak Protezleri, Koklear İmplant Ve Beyin Sapı İmplantı Uygulamaları İle Yapılır.
3- İşitme Cihazları
işitme Cihazı Çevredeki Sesleri Önce Elektriksel Uyarıya, Daha Sonra Yükselterek Tekrar İşitsel Uyarıya Dönüştürür. Üç Temel Parçası Vardır; Mikrofon, Yükseltici Ve Alıcı. Dışarıdan Gelen Ses, Mikrofon Tarafından Yükselticiye Gönderilir. Burada Yükseltilen Ses Alıcı Tarafından Kulak Kalıbına Gönderilir. Kulak Kalıbı Yoluyla, Yükseltilmiş Olan Ses Kulak Zarına Ulaşır.
a- İşitme Cihazının Kullanılması Gerekli Durumlar
lisan Gelişimi İçin Gerekli İşitsel Özelliklerin Çocuk Tarafından Algılanabilmesi İçin 25 Db Ve Üzerindeki İşitme Kayıplarında İşitme Cihazı Önerilmelidir. Yetişkinlerde Bu Durum Biraz Da Kullanıcının İsteğine Bağlıdır Ancak, Hafif Derecede Kayıplardan Başlayarak İleri Derecedeki Kayıplara Kadar Önerilebilir. İşitme Cihazıyla Yarar Sağlanamadığı Durumlarda Koklear İmplant Veya Uyarıcı İşitme Cihazları Gündeme Gelmektedir.
b- İşitme Cihazı Tipleri
şekil 8. İşitme Cihazı Tipleri.
işitme Cihazları Hem Biçim Hem De Çalışma Sistemi Bakımından Farklıdır. İşitme Cihazı Tipleri Şekil 8'de Görülmektedir. İşitme Cihazı Tipleri:
- Kulak Arkası
- Kulak İçi
- Kanal İçi
- Gözlük Tipi
- Cep Tipi (vücut Tipi)
c- Yardımcı Dinleme Cihazları
bazı Durumlarda İşitme Cihazı Problemin Tümüne Çözüm Getiremez Ve Hasta Alternatif Bir Başka Yardımcı Alete İhtiyaç Duyar. Böyle Durumlarda Rehabilitasyon Programının Bir Parçası Olan Yardımcı Dinleme Aletleri Alternatif Bir Çözümdür. Genel Olarak Bu Cihazlar 3 Bölümde Ele Alınabilir :
1- Yüz Yüze İletişime, Radyo Ve Tv Gibi Dinlemeye Yardımcı Cihazlar,
2- Telefonda Konuşmaya Yardımcı Cihazlar,
3- Çevresel Ses Ve Durumun Farkında Olma Ve Ayırt Etmeye Yardımcı Sistemler.
yüz Yüze İletişimde En Yaygın Olarak Kullanılan Fm (grup Veya Kişiye Ait Olabilir) Sistemleridir. Loop Sistemi İse, Bir Diğer Yardımcı Cihazdır (şekil 9). Bu Cihazın Farklı Tipleri Vardır. Tv İzleme Veya Bir Toplantıyı Rahat İzlemeyi Sağlayabilir. Bunların Dışında Telefon Yükselticisi, Çevrede Olanların Farkında Olmayı Sağlayan Alarm Sistemleri De Vardır. Bunlar Telefon Ve Kapı Çaldığında Veya Bebek Ağladığında Kişiyi Uyaran Işıklı Cihazlardır.
şekil 9. Loop Sistemi.
d- İşitme Kayıplı Çocuklarda İşitme Cihazı Kullanmaya Başlama Yaşı
günümüzde, Mevcut Olan Objektif Değerlendirme Yöntemleriyle İşitme Kaybının Teşhisi Daha Erken Yapılabilmektedir. Kaybın Teşhis Edildiği En Erken Dönemde Fizyolojik Ve Psikolojik Yoksunluğu Önlemek İçin İşitme Cihazı Önerilmelidir.
işitme Cihazı Verilmesi İçin Bir Yaş Sınırı Yoktur. İşitme Kaybının Teşhis Edildiği En Erken Dönemde Verilmelidir.
e- İşitme Kayıplı Çocuklar İçin İşitme Cihazının Önemi
erken Dönemde Gelişen İşitme Kaybı Çocuklarda, Hem İletişim Becerileri Hem De Okul Başarıları Etkilenir. Çok Hafif Derecedeki İşitme Kayıpları Bile (örneğin İletim Tipi Kayıplar) Çocuğun Gelişimini Pek Çok Alanda Olumsuz Yönde Etkiler. 25 Db Veya Altında İşitme Eşiklerine Sahip Gelişme Çağında Olan Çocuklar, Normal Düzeydeki Bir Konuşmanın Tüm İşitsel Özelliklerini Algılamada Zorluk Çeker.
çocuklar İçin Normal Kabul Edilen +15 Db'i Aşan İşitme Seviyesinin Üstündeki Değerlerde Çocuğun Konuşmayı Anlama Ve Öğrenme Yeteneği, İşitme Kaybının Derecesine Göre Değişik Ölçülerde Ve Olumsuz Yönde Etkilenecektir. Bu Durumda İşitme Kaybı 15 Db'i Aşan Çocuklar İçin İşitme Cihazının Kullanılması Gereklidir. Uzun Süreli Orta Kulak Problemi Olan Çocuklarda Hafif Derecede Olan İşitme Kayıplarının Bile Çocukların Gelişimlerini Olumsuz Yönde Etkilediği Belirlenmiştir. Böyle Bir Durumda, İşitme Cihazı Kullanımının Gerekliliği Tartışılmaz.
çocuklar, Konuşmayı Öğrenmeye Hayatın İlk Aylarında Başlarlar. Konuşmanın Temel Taşlarını Teşkil Eden Babıldama Ve Mırıldanma Adını Verdiğimiz Bu Evreleri Geçirebilmeleri İçin Normal İşitmeye Sahip Olmalıdırlar. Bu Nedenle Mümkün Olan En Kısa Zamanda Çocuğun İşitme Cihazı Kullanması Gereklidir.
f- İşitme Kayıplı Bireylerde Koklear İmplant Uygulaması
çift Taraflı İleri Veya Çok İleri Derecede Sensörinöral İşitme Kaybı Olan Ve İşitme Cihazından Yeterince Fayda Göremeyen Kişilere İşitme Kapasitesinin Desteklenmesi İçin Koklear İmplant Adı Verilen Protez Cerrahi İşlem İle Takılır. İşitmesini Sonradan Kaybeden Kişilerde Koklear İmplant İle Konuşmayı Algılama Becerisi Yeniden Kazandırılırken, Küçük Çocuklarda Konuşma Ve Lisan Becerileri İle Bilgilerin Oluşturulması Amaçlanır.
a- Koklear İmplantın Parçaları; Koklear İmplant, İç Ve Dış Olmak Üzere İki Kısımdan Oluşur. Şekil 10'da Koklear İmplantın Parçaları Gösterilmiştir. Şekil 11'de Koklear İmplant Kullanımı Gösterilmiştir.
şekil 10. Koklear İmplatın Parçaları. Şekil 11. Koklear İmplat Kullanıcısı.
iç Parçalar;
1-alıcı/uyarıcı
2-elektrot
3- İç Anten
dış Parçalar;
1- Konuşma İşlemleyici
2- Dış Anten
3- Mikrofon
b- Koklear İmplantın Uygulanması; Koklear İmplant Uygulanabilmesi İçin Gerekli Koşullar Çocuk Ve Yetişkin Gruplarında Farklılık Gösterir;
çocuk Grubu
• Çocuğun Çift Taraflı İleri Veya Çok İleri Derecede Sensörinöral İşitme Kayıplı Olması ,
• 1-17 Yaşları Arasındaki Çocuklar, Eğer İşitme Kaybı Menenjit Hastalığı Sonrası Oluşmuş Ve Mr Veya Tomografide İç Kulakta Kireçlenme Mevcutsa 1 Yaş Altında Da Koklear İmplant Yapılabilir,
• İşitme Cihazından Çok Az Veya Hiç Yararlanamıyorsa, Bunun İçin Hasta En Az 6 Ay İzlenmelidir, Menenjit Hastalığı Geçirenlerde Bu Süre Daha Kısa Tutulabilir,
• Mr Veya Tomografide Ve Tıbbi Olarak Engelleyici Bir Durum Yoksa,
• Ailenin İstekli Olması Ve Uygun Beklentide Olması,
• Ailenin Ameliyat Öncesi Ve Sonrası Dönemdeki Eğitim Programlarını Takip Edebilecek Yapıda Olması,
• İşitme Kayıplı Bireyin İşitme Cihazı İle Ses Deneyiminin Olması,
yetişkin Grup;
• Her İki Kulakta İleri Veya Çok İleri Derecede Sensörinöral İşitme Kaybı,
• İşitme Cihazından Çok Az Veya Hiç Yararlanamama, En Uygun İşitme Cihazıyla Dinleme
durumunda Konuşmayı Ayırt Etme Yüzdesinin %30 Veya Altında Olması,
• Kulakların Mr Ve Tomografilerinde Koklear İmplant Yerleşimini Engelleyecek Bir Engel Durumunun Olmaması,
• Koklear İmplantın Uygulanmadığı Durumlar;
• İç Kulak İle İlgili Olmayan Veya Beyindeki İşitme Bölgesi İle Bağlantılı İşitme Kaybının Olması,
• İşitme Sinirinin (8. Sinirin) Doğuştan Yokluğu,
• İşitme Cihazından Yarar Gören Vakalar,
- Psikolojik Olarak Bir Problemin Olması,
• Koklear İmplant Yapılacak Bireyin İstekli Olduğunu Kendisinin Belirtmesi,
c-koklear İmplant'ın Çalışması;
ses Mikrofona Gelir
¯
kablo Yoluyla Ses Mikrofondan Konuşma İşlemleyicisine Aktarılır
¯
sinyaller Konuşma İşlemleyicisinde Filtrelenir Ve Analiz Edilir
¯
işlemlenen Sinyaller Kabloyla Taşınır
• Cerrahi İşlemle Yerleştirilmiş Olan Alıcı/uyarıcı Dış Anten Yardımıyla Deri Geçilerek Fm Radyo Sinyalleri Gönderilir,
• Alıcı/uyarıcı Elektriksel Sinyali Elektrotun Uygun Bölgelerine Gönderir,
• Elektrot Koklear Siniri Uyarır,
• Elektriksel Bilgi Koklear Sinirden Santral Sinir Sistemine İletilir,
her Koklear İmplant Kullanıcısı İçin İmplant Sistemi Kişiye Özel Olarak Programlanır. Programlama Odyolog Tarafından Yapılır.
d- Koklear İmplantlı Hastanın Sesi Algılaması
gelen Sesler İşitme Siniri Aracılığıyla Beyindeki İşitme Merkezine İletilir. Burada Eğer Daha Önceden Kazanılmış Lisan Bilgileri Var İse, Bu Uyarımlar Anlam Kazanır. Lisan Becerisi Henüz Gelişmemiş Küçük Çocuklar Rehabilitasyon Süreci İçerisinde Duydukları Sesleri Fark Etme, Birbirinden Ayırt Etme Ve Yorumlamayı Öğrenirler.
yetişkin Hastalardan Alınan Bilgilere Göre, Koklear İmplant Ameliyatı Sonrasında İlk Günler Çoğu Sesler “robot” Sesine Benzer Olarak Tanımlanmıştır. Fakat Bu Durum Kısa Bir Süre İçerisinde Geçmektedir.
e- Koklear İmplant Uygulamasından Sonraki Eğitim Süreci
çocuklar İçin;
yetişkinler İçin Bahsettiğimiz Tekniklerin Çoğu Çocuklar İçin De Geçerlidir. Koklear İmplant Rehabilitasyon Uzmanı Kurallara Uygun Olmayan Konuşmayı Algılama Çalışmalarını Evde Ne Şekilde Uygulanması Gerektiği Konusunda Model Olur. Ebeveyn Ve Çocuk İmplant Uygulaması Öncesi İletişimde Kullandıkları Jest (el, Kol Ve Baş Hareketleri) Ve Mimikleri (yüz Hareketleri) Kullanmaya Devam Ederler. Ancak, Anne Ve Babalar İletişimde İşitsel-sözel Yöntemi Daha Yoğun Kullanmalıdırlar. Bu Şekilde Uygulanan Kurallara Uygun Olmayan Çalışmalar Çocuğun İşitsel Sinyali Kullanmasını Geliştirmesi Ve İletişim İçin Daha Yoğun Olarak İşitsel Sinyalleri Kullanmasını Sağlar.
eğitim Süreci, Lisanı Kazanan Yetişkin Bireylerde 6 Ayda Tamamlanırken Çocuklar İçin Bir Şey Söylemek Çok Zordur. Programın Başarısını Ve Süresini Etkileyen Etkenler Fazladır. Yetişkinlerde Olduğu Gibi Bir Süre Bildirmek Güçtür.
yetişkinler İçin;
yetişkinler İçin Oluşturulmuş Rehabilitasyon Programı Konuşmayı Anlama Eğitimi, Yardımcı Cihazlar Hakkında Bilgi Alma, İletişim, Dinleme Eğitimi Ve Yeni Stratejiler Geliştirme, Rehabilitasyona Aile Bireylerinin De Katılımını İçerir.
hasta Merkeze Haftada Bir Veya İki Kez Aile Bireyleriyle Birlikte Gelerek Konuşmayı Anlama Programına Katılır. Bu Programların Süresi Hastaya Ve Yakınlarının Programdaki Başarılarına Bağlıdır.
uygulanan Konuşmayı Anlama Programlarının, Evde De Aile Bireyleriyle Birlikte Tekrarlanması Gereklidir. Verilen Her Eğitim Video Kamera İle Kayıt Edilerek, Gerekirse Bir Kopyası Verilerek Evde De Uygulamaları İstenir.
aile Bireylerinden Bir Defter Tutmaları Ve Verilen Çevresel Sesleri Fark Etme Ve Ayırt Etme Listesini Günlük Olarak Takip Etmeleri, Hastanın Seslere Verdiği Cevapları Not Etmeleri İstenir. Bu Bilgiler Koklear İmplant Ameliyatı Olan Bireylerdeki Gelişmeleri Ve Eğitim Aşamalarının Takibini Kolaylaştırır.
aile Bireylerinin Bilgilendirilmesi Gereken Bir Diğer Konu İse, Kişinin Konuşmayı Tanımasını Geliştirecek Uygulamalardır Ki, Bunlar Da İşitme Kayıplı Yetişkinin Ailesine Aşamalı Olarak Örneklerle Anlatılır.
f- Koklear İmplant Uygulamasından Sonra Başarı Oranı
başarı Oranını Etkileyen Daha Önceki İşitsel Tecrübedir. İşitsel Kapasite Ve İşitme Cihazından Fayda Görmeleri Farklı Olduğu İçin Koklear İmplant Sonuçları Da Farklılık Gösterir. Ayrıca, Gelişim Durumları, Konuşma Becerileri Ve Kültürel Özellikleri De Farklıdır. Bu Değişkenler İşitsel Kapasitenin Zenginleştirilmesi, İmplantasyondan Beklenen Sonuçlar Ve Gerekli Olan Eğitim Ortamını Etkiler.
g- Koklear İmplantın Maliyeti
koklear İmplant Aleti Ve Ameliyatı Pahalı Bir İşlemdir. Ssk, Emekli Sandığı, Bağ-kur Ve Yeşil Kart İle Ameliyat, Ameliyat Sonrası Takipler Ve Rehabilitasyon Ücretleri Karşılanmaktadır. Ayrıca, İmplantın İç Ve Dış Parçalarının Garanti Süreleri Farklıdır. Bazen Çocuklarda Yılda Bir Kaç Kez Kablonun Değişmesi Gerekebilir.
alıntı