C
cendere
Ziyaretçi
Solda yeni olusum tutmaz-AKSAM
Birikim Dergjsi Genel Yayin yonetmeni Omer Laciner, Turkiye'deki sosyalist hareketi ve 'sol'u analiz etti: Solda yeni olusum tutmaz, cunku kafalari 30 yil geride kalmis.
Birikim Dergisi Yayin yonetmeni Omer Laciner'den ilginc sozler:Solda yeni olusum tutmaz, cunku kafalari 30 yil geride kalmis. Nasil tarafsiniz? Kime karsi? Modern devlet tarafsiz bir devlettir. Tarafim demek gayrimesrudur. Birikim Dergjsi Genel Yayin yonetmeni Omer Laciner, Turkiye'deki sosyalist hareketi ve 'sol'u analiz etti. Aksam'dan Nagehan Alci'nin sorularini cevaplayan Laciner carpici tespitlerde bulundu.
Turkiye’deki sosyalist hareket siyasete yansiyamadi hicbir zaman. Uzun yillardir dunyadaki sol ile baglanti halinde olan ve sosyalizmin evrimini yakindan takip eden dusunurler siyasete uzak durduklari gibi siyasetcilerle fazla temas etmediler.
Bu ulkedeki sosyalist hareketin mihenk taslarindan biri Birikim Dergjsi. Biz de gectigimiz Cuma gunu derginin Genel Yayin yonetmeni Omer Laciner ile Sultanahmet’teki ofislerinde bir araya geldik ve dunyadaki sosyalizm ile Turkilye’de kendini sol olarak tanimlayan siyaset arasindaki farklari konustuk. Laciner hic de ic acici bir tablo cizmedi. Yeni olusumlar icin “bu hareketlerdeki insanlar sorunlardan bihaberler. Capsiz insanlar, beni ilgilendirmiyorlar” yorumunda bulundu. Dunyada sol tartismalarin farkli bir yere gittigini Turkiye’deki aydinlarin bunlari takip etmediklerini soyleyen Laciner: “ Turkiye’ye layik gordukleri sol yamali bohca gibi bir sey. Onlar capsiz diye ben de capsiz olmak zorunda degilim!” dedi.
Laciner soldan bahsederken konu orduya da geldi. Birikim Dergisi Geel Yayin yoetmeni, TSK’nin devir teslim toreninde Ilker Basbug’un soyledikleri icin “gayrimesru” sifatini kullandi.
Turkiye’de ‘sol’ capsiz ordu da orta zekâli
Turkiye’de solun kendi icinde kavgali oldugu icin guclenemedigi tezine itiraziniz var mi?
Gayet tabii var. Soldaki kavganin bir kismini kisisel sebeplere baglayabilirsiniz ama bazilari ciddi sorunlarla ilgili. 60’lardan 70’lerden beri solda neler oluyor, yenilikler neler, bunlarla ilgilenilmesi lazim.
Ilgilenilmiyor mu?
Hayir. Dunyada sosyalizmin salt ekonomik bir sey olmadigi tartisiliyor artik. Iscilerin toplumu gercekten ileri goturecek sinif olup olmadigi ele aliniyor. Sosyalizmin ekonomik oldugu kadar sosyolojik, psIkolojik bir hareket oldugu soyleniyor. Oysa buraya bu tartismalar hic yansimiyor. Biz sosyalizm dedigimizde iyi isler yapan, zenginden fakire veren, hayirsever bir devletten bahsetmiyoruz. Bu, devlet imkanlarini dagitma meselesi degil cunku.
Zaten bu bahsettiginiz AKP iktidarinin yapmaya calistigi.
Evet, herhangi bir sosyal demokrat program olabilir bu. Ama bizim sosyalizme ikna olusumuz Turkiye kosullarindan dolayi degil. Daha evrensel bir durusumuz var. Yoksa birilerini kurtarilacak gibi gormek bastan ise zehir atmak demek.
CHP’YI KIMSE ELESTIRMIYOR
Bahsettiginiz sosyalist hareketin kendini sol olarak tanimlayan siyasetcilerle iliskisi nasil?
Turkiye kendine mahsus kavramlarla yuruyor. Mesela CHP’nin “ortanin solundayiz” lafini kimse elestirmiyor. Bazilari “emegin yanindayiz” diyor ornegin. Emegin karsisinda olan varmis gibi. Dolayisiyla bizim ugrastigimiz kavramlar siyasete yansimiyor.
Son gunlerde kendini ‘sol’ olarak tanimlayan yeni partilerden bahsediliyor. 10 Aralik Hareketi, icinde Akin Birdal ve Altan Oymen gibi isimlerin gectigi Cati Partisi gibi. Bu hareketlenmeler sizi heyecanlandiriyor mu?
Bunlar geleneksel, bizim bahsettigimiz sorulardan bihaber insanlar. Ne yaparlarsa yapsinlar beni ilgilendirmiyor. Kiziyorum, cunku bu ulkedeki aydinlar kendilerini ucuncu sinif yerine koyuyorlar. Ben tum dunyayi ilgilendiren temel sorulari soruyorum ve bu insanlar “evet olabilir ama biz zavalli bir ulkeyiz. Zavalli caplarimiz var” diye dusunuyorlar.
Siyasette kendilerini sol diye tanimlayanlar aslinda sol’dan bahsetmiyorlar mi?
Bahsetmiyorlar. Onlar sol’u siglastiriyor. Turkiye’ye layik gordukleri sosyalizm yamali bohca gibi bir sey. Dunyadaki sosyalistlerin konustuklarini konusacak formasyonlari yok. Kendi zihin darliklarina gore elbise biciyorlar. 30 yil once ne konusuyorlarsa hâlâ ayni. Ama bunlar capsiz diye biz de capsiz olmak zorunda degiliz. Ben bu kadar kucuk hedeflerle oyalanmiyorum. Sosyalizm buyuk bir iddiadir.
Sizlere kulaklarini tikamalari kendilerine guvensizlikten mi kaynaklaniyor?
Bir sebebi bu olabilir ama benim bildigim kadariyla temel sorunlari bilmiyorlar. Mesela ben bilgisayardan bahsediyorum. Bilgisayarin uretim ve insan iliskilerine etkisi diyorum. Adam bunun uzerine “bilgisayar gelince somuru mu ortadan kalkti?” diyor.
Turkiye’nin en buyuk problemi muhafazakârlik
Bu gun sagi muhafazakârlikla suclarken kendini sol’da tanimlayalar da buyuk bir muhafazakârlik icinde degil mi?
Evet, kireclesmis bir formul icindeler.
O zaman ulkenin en buyuk problemi muhafazakârlik diyebilir miyiz?
Evet, Turkiye cok muhafazakâr ve ciddi bir kucukluk kompleksi icinde.
Ergenekon sorusturmasinda umutlu musunuz?
Ergenekon’da toplumun tamamina yayilmis bir iliskiler agi gorduk. Ciddi bir ordu uzantisi var. Bunu bugunku iktidara birakirsak olmaz.
Birakmama gibi bir olasilik var mi?
Tabii, bunu halk yapacak. Italya’yi ornek gosteriyorlar. Orada ciddi halk komiteleri vardi. Insanlari aktive etmek icin Ergenekon cok iyi bir firsat.
Ama 70’lerin Italya’sini 2000’lerin Turkiye’sinden bekleyebilir miyiz? Insanlar kultur endustrisi ile pasiflestirildi, apolitiklesti.
Beklemek zorundayiz. Sosyalistler bir sey yapmak istiyorlarsa kalkip halki tesvik etsinler.
Bizdeki ordu neden ‘dilsiz dev’ degil
Son donemde sancili sureclerden gectigimiz halde ordu daha az konustu. Bu, siyasetteki rolunun azaldiginin isareti olabilir mi?
Ama simdi devir teslim torenindeki konusmalara bir bakin: Laiklik konusunda tarafiz, diyor Ilker Basbug. Nasil tarafsiniz? Kime karsi? Modern devlet tarafsiz bir devlettir. Tarafim demek gayrimesrudur.
Ordu Bati modernligi uzerine kurulu oldugu iddiasindadir. Oysa Bati’da ordu icin “dilsiz dev” denir. Her seyi Bati’ya uyarlamaya calisan ordu konu rolune gelince neden kendiyle celisir?
Bunlar bir efsanedir. Ordu cumhuriyet kurulurken elitin yerine gecti. Sadece topraklarin kurumu ile ilgilendi ve bunu Batililasma olarak adlandirdi. Toplumu hamur gibi gordu ve sekillendirmeye kalkti. Imparatorlugun dagilmasiyla irkci bir milliyetcilik uzerine kurulu homojen bir toplum yaratmaya calisti. Boylece dusunce araclarimiz daraltildi. Cumhuriyet bizi kisirlastirdi.
Ordu toplumu homojenlestirdi, diyorsunuz. Orgeneral Ilker Basbug devir teslim toreninde “Alt kimlikler ust kimlik yapilmaya calisiliyor. Bu, TC’ye zarar verir” dedikten sonra “ TSK demokratik kurallara saygilidir. Demokraside cogulculuk esas olmasidir” sozlerini sarf etti. TSK cogulculuktan ne anliyor sizce?
Bu insanlar kullandiklari kelimeleri bilmiyorlar. TC ordusu orta zekali bir muessesedir.
Ama ordunun kendini en hizli yenileyen kurum oldugu soylenir. Gecen surede felsefesinde bir degisIklik yapmadi mi?
Kendini yenileme vs efsanedir. Ben subaylik yaptim, biliyorum. Ordu Turkiye’de ortalama tahsil yapan insanlarin yeridir.
Kaynak: Aksam
Birikim Dergjsi Genel Yayin yonetmeni Omer Laciner, Turkiye'deki sosyalist hareketi ve 'sol'u analiz etti: Solda yeni olusum tutmaz, cunku kafalari 30 yil geride kalmis.
Birikim Dergisi Yayin yonetmeni Omer Laciner'den ilginc sozler:Solda yeni olusum tutmaz, cunku kafalari 30 yil geride kalmis. Nasil tarafsiniz? Kime karsi? Modern devlet tarafsiz bir devlettir. Tarafim demek gayrimesrudur. Birikim Dergjsi Genel Yayin yonetmeni Omer Laciner, Turkiye'deki sosyalist hareketi ve 'sol'u analiz etti. Aksam'dan Nagehan Alci'nin sorularini cevaplayan Laciner carpici tespitlerde bulundu.
Turkiye’deki sosyalist hareket siyasete yansiyamadi hicbir zaman. Uzun yillardir dunyadaki sol ile baglanti halinde olan ve sosyalizmin evrimini yakindan takip eden dusunurler siyasete uzak durduklari gibi siyasetcilerle fazla temas etmediler.
Bu ulkedeki sosyalist hareketin mihenk taslarindan biri Birikim Dergjsi. Biz de gectigimiz Cuma gunu derginin Genel Yayin yonetmeni Omer Laciner ile Sultanahmet’teki ofislerinde bir araya geldik ve dunyadaki sosyalizm ile Turkilye’de kendini sol olarak tanimlayan siyaset arasindaki farklari konustuk. Laciner hic de ic acici bir tablo cizmedi. Yeni olusumlar icin “bu hareketlerdeki insanlar sorunlardan bihaberler. Capsiz insanlar, beni ilgilendirmiyorlar” yorumunda bulundu. Dunyada sol tartismalarin farkli bir yere gittigini Turkiye’deki aydinlarin bunlari takip etmediklerini soyleyen Laciner: “ Turkiye’ye layik gordukleri sol yamali bohca gibi bir sey. Onlar capsiz diye ben de capsiz olmak zorunda degilim!” dedi.
Laciner soldan bahsederken konu orduya da geldi. Birikim Dergisi Geel Yayin yoetmeni, TSK’nin devir teslim toreninde Ilker Basbug’un soyledikleri icin “gayrimesru” sifatini kullandi.
Turkiye’de ‘sol’ capsiz ordu da orta zekâli
Turkiye’de solun kendi icinde kavgali oldugu icin guclenemedigi tezine itiraziniz var mi?
Gayet tabii var. Soldaki kavganin bir kismini kisisel sebeplere baglayabilirsiniz ama bazilari ciddi sorunlarla ilgili. 60’lardan 70’lerden beri solda neler oluyor, yenilikler neler, bunlarla ilgilenilmesi lazim.
Ilgilenilmiyor mu?
Hayir. Dunyada sosyalizmin salt ekonomik bir sey olmadigi tartisiliyor artik. Iscilerin toplumu gercekten ileri goturecek sinif olup olmadigi ele aliniyor. Sosyalizmin ekonomik oldugu kadar sosyolojik, psIkolojik bir hareket oldugu soyleniyor. Oysa buraya bu tartismalar hic yansimiyor. Biz sosyalizm dedigimizde iyi isler yapan, zenginden fakire veren, hayirsever bir devletten bahsetmiyoruz. Bu, devlet imkanlarini dagitma meselesi degil cunku.
Zaten bu bahsettiginiz AKP iktidarinin yapmaya calistigi.
Evet, herhangi bir sosyal demokrat program olabilir bu. Ama bizim sosyalizme ikna olusumuz Turkiye kosullarindan dolayi degil. Daha evrensel bir durusumuz var. Yoksa birilerini kurtarilacak gibi gormek bastan ise zehir atmak demek.
CHP’YI KIMSE ELESTIRMIYOR
Bahsettiginiz sosyalist hareketin kendini sol olarak tanimlayan siyasetcilerle iliskisi nasil?
Turkiye kendine mahsus kavramlarla yuruyor. Mesela CHP’nin “ortanin solundayiz” lafini kimse elestirmiyor. Bazilari “emegin yanindayiz” diyor ornegin. Emegin karsisinda olan varmis gibi. Dolayisiyla bizim ugrastigimiz kavramlar siyasete yansimiyor.
Son gunlerde kendini ‘sol’ olarak tanimlayan yeni partilerden bahsediliyor. 10 Aralik Hareketi, icinde Akin Birdal ve Altan Oymen gibi isimlerin gectigi Cati Partisi gibi. Bu hareketlenmeler sizi heyecanlandiriyor mu?
Bunlar geleneksel, bizim bahsettigimiz sorulardan bihaber insanlar. Ne yaparlarsa yapsinlar beni ilgilendirmiyor. Kiziyorum, cunku bu ulkedeki aydinlar kendilerini ucuncu sinif yerine koyuyorlar. Ben tum dunyayi ilgilendiren temel sorulari soruyorum ve bu insanlar “evet olabilir ama biz zavalli bir ulkeyiz. Zavalli caplarimiz var” diye dusunuyorlar.
Siyasette kendilerini sol diye tanimlayanlar aslinda sol’dan bahsetmiyorlar mi?
Bahsetmiyorlar. Onlar sol’u siglastiriyor. Turkiye’ye layik gordukleri sosyalizm yamali bohca gibi bir sey. Dunyadaki sosyalistlerin konustuklarini konusacak formasyonlari yok. Kendi zihin darliklarina gore elbise biciyorlar. 30 yil once ne konusuyorlarsa hâlâ ayni. Ama bunlar capsiz diye biz de capsiz olmak zorunda degiliz. Ben bu kadar kucuk hedeflerle oyalanmiyorum. Sosyalizm buyuk bir iddiadir.
Sizlere kulaklarini tikamalari kendilerine guvensizlikten mi kaynaklaniyor?
Bir sebebi bu olabilir ama benim bildigim kadariyla temel sorunlari bilmiyorlar. Mesela ben bilgisayardan bahsediyorum. Bilgisayarin uretim ve insan iliskilerine etkisi diyorum. Adam bunun uzerine “bilgisayar gelince somuru mu ortadan kalkti?” diyor.
Turkiye’nin en buyuk problemi muhafazakârlik
Bu gun sagi muhafazakârlikla suclarken kendini sol’da tanimlayalar da buyuk bir muhafazakârlik icinde degil mi?
Evet, kireclesmis bir formul icindeler.
O zaman ulkenin en buyuk problemi muhafazakârlik diyebilir miyiz?
Evet, Turkiye cok muhafazakâr ve ciddi bir kucukluk kompleksi icinde.
Ergenekon sorusturmasinda umutlu musunuz?
Ergenekon’da toplumun tamamina yayilmis bir iliskiler agi gorduk. Ciddi bir ordu uzantisi var. Bunu bugunku iktidara birakirsak olmaz.
Birakmama gibi bir olasilik var mi?
Tabii, bunu halk yapacak. Italya’yi ornek gosteriyorlar. Orada ciddi halk komiteleri vardi. Insanlari aktive etmek icin Ergenekon cok iyi bir firsat.
Ama 70’lerin Italya’sini 2000’lerin Turkiye’sinden bekleyebilir miyiz? Insanlar kultur endustrisi ile pasiflestirildi, apolitiklesti.
Beklemek zorundayiz. Sosyalistler bir sey yapmak istiyorlarsa kalkip halki tesvik etsinler.
Bizdeki ordu neden ‘dilsiz dev’ degil
Son donemde sancili sureclerden gectigimiz halde ordu daha az konustu. Bu, siyasetteki rolunun azaldiginin isareti olabilir mi?
Ama simdi devir teslim torenindeki konusmalara bir bakin: Laiklik konusunda tarafiz, diyor Ilker Basbug. Nasil tarafsiniz? Kime karsi? Modern devlet tarafsiz bir devlettir. Tarafim demek gayrimesrudur.
Ordu Bati modernligi uzerine kurulu oldugu iddiasindadir. Oysa Bati’da ordu icin “dilsiz dev” denir. Her seyi Bati’ya uyarlamaya calisan ordu konu rolune gelince neden kendiyle celisir?
Bunlar bir efsanedir. Ordu cumhuriyet kurulurken elitin yerine gecti. Sadece topraklarin kurumu ile ilgilendi ve bunu Batililasma olarak adlandirdi. Toplumu hamur gibi gordu ve sekillendirmeye kalkti. Imparatorlugun dagilmasiyla irkci bir milliyetcilik uzerine kurulu homojen bir toplum yaratmaya calisti. Boylece dusunce araclarimiz daraltildi. Cumhuriyet bizi kisirlastirdi.
Ordu toplumu homojenlestirdi, diyorsunuz. Orgeneral Ilker Basbug devir teslim toreninde “Alt kimlikler ust kimlik yapilmaya calisiliyor. Bu, TC’ye zarar verir” dedikten sonra “ TSK demokratik kurallara saygilidir. Demokraside cogulculuk esas olmasidir” sozlerini sarf etti. TSK cogulculuktan ne anliyor sizce?
Bu insanlar kullandiklari kelimeleri bilmiyorlar. TC ordusu orta zekali bir muessesedir.
Ama ordunun kendini en hizli yenileyen kurum oldugu soylenir. Gecen surede felsefesinde bir degisIklik yapmadi mi?
Kendini yenileme vs efsanedir. Ben subaylik yaptim, biliyorum. Ordu Turkiye’de ortalama tahsil yapan insanlarin yeridir.
Kaynak: Aksam